Βίοι παράλληλοι

Σε πρώτο επίπεδο τα δυο έργα φαίνεται να απέχουν πολύ το ένα από το άλλο… Όμως, εκτός από τις διαφορές, υπάρχουν και κάποιες -θεμελιώδεις- ομοιότητες ανάμεσά τους: από αυτές εξάλλου απορρέει και το δικαίωμα για μια απόπειρα συγκριτικής μελέτης τους:α) Και τα δύο ανήκουν στην λογοτεχνική παραγωγή της Βαλκανικής.β) Δεν απέχουν χρονικά μεταξύ τους. Τοποθετούνται στο ίδιο ιστορικό πλαίσιο (τέλη 18ου – αρχές 19ου αιώνα),γ) Ανήκουν επίσης στο ίδιο λογοτεχνικό είδος, την αυτοβιογραφία,δ) Περιγράφουν και τα δύο ζωές βασανισμένων ανθρώπων, αν και τα αίτια των βασάνων δεν είναι ομοειδή,ε) Το δράμα δεν παραμένει στο ατομικό επίπεδο. Και οι δυο συγγραφείς περιγράφουν μεν τα δικά τους παθήματα, όμως μέσα από τα κείμενά τους αφήνεται να εννοηθεί ότι αυτά ταλαιπωρούν ευρύτερες κοινωνικές ομάδες,στ) Υπάρχει ένα κοινό κοινωνικό-ιδεολογικό υπόβαθρο: ο Σωφρόνιος και η Μουτζάν-Μαρτινέγκου ανήκουν σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, ο πρώτος ήταν γιος ζωέμπορου, η δεύτερη κόρη αριστοκράτη. Και οι δυο όμως δεν ανήκουν στο κατώτερο κοινωνικό κλιμάκιο. Απόρροια της κοινωνικής τους θέσης ήταν η δυνατότητά τους να αποκτήσουν πρόσβαση στην μόρφωση.Έτσι επηρεάζονται, αν και έμμεσα, από τις νέες ιδέες που εμφανίστηκαν τον 18ο αιώνα στην Ευρώπη, δηλ. από τον Διαφωτισμό.ζ) Έχουν, τέλος, κοινό σκοπό: να διδάξουν, να ωφελήσουν τους άλλους, με την συγγραφική εργασία τους.