Το πρόβλημα των ειδών του λόγου

Γραμμένο γύρω στα 1953, ως προσχέδιο μιας ευρύτερης μελέτης που δεν ολοκληρώθηκε, “Το πρόβλημα των ειδών του λόγου” θα δημοσιευτεί για πρώτη φορά ολόκληρο το 1979, τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατο του Μπαχτίν. Βέβαια, στη σύνολη θεωρητική παραγωγή του μπαχτινικού κύκλου η ενασχόληση με τα είδη του λόγου ήταν διαρκής και γρηγορούσα. Μια ενασχόληση, η οποία βλέπει τα είδη του λόγου ως “ιμάντες μεταβίβασης”, όπως γράφει ο Μπαχτίν, ως “μεντεσέδες” θα λέγαμε, που μπορούν να διασυνδέσουν το υποκειμενικό με το αντικειμενικό, τη μορφή με το περιεχόμενο, τη γλώσσα με την κοινωνία, την ιστορία του λόγου με τον λόγο της ιστορίας. Από αυτή την άποψη, η συγκεκριμένη μελέτη παραμένει κομβική για το σύνολο του μπαχτινικού έργου. Αφού η ίδια εμφανίζεται ως ο “γεωμετρικός τόπος”, στον οποίο συναντιούνται πρότεροι και μεταγενέστεροι προβληματισμοί, ποικίλες προβολές ενός πλήθους επιμέρους επιστημονικών πειθαρχιών και, το σημαντικότερο, ζωντανές “φωνές” για τον ανθρώπινο λόγο παρακινημένες όχι από ένα amor sui ή ένα amor fati, αλλά από την προσπάθεια σύλληψης της ζωντανής αλήθειας αυτού του λόγου, “αλήθεια που είναι αιώνια μονάχα ως μια αιωνίως εξελισσόμενη αλήθεια”.