Το πολύχρωμο μωσαϊκό της γερμανικής ιστορίας

Αν η πορεία της γερμανικής ιστορίας στη νεωτερικότητα καθόρισε τις τύχες της ευρωπαϊκής ηπείρου στον 20ό αιώνα, η απροκατάληπτη μελέτη της αποτελεί επίκαιρο αίτημα και αναγκαία συνθήκη στον 21ο. Το αίτημα αυτό γίνεται ιδιαίτερα επίκαιρο σε μια συγκυρία κατά την οποία στη σημερινή γερμανική πολυπλοκότητα, από τη νεοφιλελεύθερη οικονομική ηγεμονία της χώρας μέχρι την αυτοκριτική για τη ναζιστική περίοδο και την πλέον προχωρημένη «ευρωπαϊκή» αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, αντιπαρατίθεται από διάφορες πλευρές ένας λόγος που πλειοδοτεί σε όρους αναχρονισμού, προσφυγής σε οντολογικές κατηγορίες, επίκλησης του εθνικοσοσιαλιστικού παρελθόντος. Ο ανά χείρας τόμος επιχειρεί να συμβάλει στην υπενθύμιση των αντινομιών της σύγχρονης Γερμανίας εξετάζοντας τρεις διακριτές ιστορικές πτυχές που καλύπτουν ένα συνεχές δύο αιώνων, από το 1806 ως το 1945. Η αντιφατική πρόσληψη της νεωτερικότητας και των δεινών της ως σημαίνουσας συνιστώσας του γερμανικού εθνικισμού και της εθνικής ενοποίησης προβάλλει ανάγλυφα στο έργο μειζόνων ονομάτων της γερμανικής διανόησης της περιόδου υπογραμμίζοντας το περιεχόμενο της κρίσιμης αντιπαραβολής “κουλτούρας” και “πολιτισμού” στο στοχασμό της. Η πολιτική κρίση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης οφείλει να κατανοηθεί όχι ουσιοκρατικά, αλλά στο πλαίσιο της διερεύνησης της διαπλοκής της με τη σκέψη και την κουλτούρα μιας περιόδου πολλαπλής και πολύμορφης νεωτερικότητας με ανοιχτό ιστορικό ορίζοντα. Τέλος, η τεθλασμένη πορεία της διαδικασίας σύλληψης και σχεδιασμού του ναζιστικού Ολοκαυτώματος προϋποθέτει την πρόσδεση της ευγονικής “επιστήμης” στο άρμα του εθνικοσοσιαλισμού που παρήγαγε θεσμικές ιεραρχίες επινόησης βέλτιστων τεχνολογιών εξόντωσης.