Το πνεύμα του 1989

[…]Το πνεύμα του 1989 -όπως εμφανίζεται στη σειρά των σκέψεων που ακολουθούν- είναι μια σύνθετη εικόνα αποτελούμενη από εκτιμήσεις ντοκουμέντα, εκθέσεις, λογοτεχνικά έργα και θεωρητικά κείμενα δημοσιευμένα και αναφερόμενα στον πρώην κομμουνιστικό κόσμο. Δεν υπάρχει σ’ αυτά ούτε μια “δεσπόζουσα ιδέα” που να μην την συμμερίζονταν κάποιοι, τουλάχιστον, από τους πρωταγωνιστές των γεγονότων σ’ αυτή την περιοχή. Διότι η κακόφημη λουκατσιανή “αποδιδόμενη συνείδηση” (στο προλεταριάτο) δεν αποτελούσε απλώς μια επινόηση του κομμουνιστικού οικουμενισμού. Ήταν επίσης και το χαρακτηριστικό τοπικό προϊόν μιας περιοχής όπου η ιντελλιγκέντσια (ένας ανατολικοευρωπαϊκός νεολογισμός) μιλούσε “εν ονόματι” μιας μη υπάρχουσας ακόμη κοινωνίας, με άλλους λόγους, μιλούσε αντί της κοινωνίας. Οι απόψεις της ιντελλιγκέντσιας αποδίδονταν κατά κανόνα σε μιαν αργά αφυπνιζόμενη κοινωνία η οποία τις υιοθετούσε και λησμονούσε την προέλευσή τους. Από τη στιγμή που γίνονταν δεκτές αυτές οι ιδέες αποκαλύπτονταν ως αυτογενείς αντιλήψεις της κοινωνίας. […](απόσπασμα από το κείμενο του βιβλίου)