Το φαινόμενο της γραφειοκρατίας

Ο δεύτερος τόμος της μελέτης μας για το φαινόμενο της γραφειοκρατίας αφηγείται την ιστορική της πορεία από τον 17ο αιώνα μέχρι τις ημέρες μας στις χώρες του δυτικού καπιταλισμού, τόσο στον δημόσιο βίο όσο και στην ιδιωτική σφαίρα της κοινωνικής ζωής, εστιάζοντας στα τρία θεμελιακά χαρακτηριστικά της: στην ολοκληρωτική εξουσία που ασκεί, στη λειτουργία της υπέρ των συμφερόντων του κεφαλαίου και στην εγγενή τάση των στελεχών της να ενεργούν προς ίδιον όφελος. Σε αυτήν την περιπλάνηση στον χρόνο και στον χώρο σταθήκαμε ιδιαίτερα στην ανάπτυξη του κρατικού καπιταλισμού που σημειώθηκε μεταπολεμικά με την οικοδόμηση του κοινωνικού κράτους, καθώς σήμανε τη μετάλλαξη των γραφειοκρατών του κράτους σε φορέα του κεφαλαίου και, κατ’ επέκταση, τη συγκρότηση ενός νέου ταξικού μορφώματος, της κρατικής γραφειοκρατικής αστικής τάξης. Η ανάλυση της κοινωνικής ισχύος αυτής της νέας μερίδας του κεφαλαίου περιλαμβάνει τη διερεύνηση των παλινδρομήσεων που εμφανίζει ο κρατισμός μετά την επέλαση του νεοφιλελευθερισμού και κατά την τρέχουσα παγκόσμια οικονομική κρίση. Τέλος, αναζητώντας τα αίτια της γραφειοκρατικής παθογένειας οδηγηθήκαμε σε μια συγκριτική ανάλυση της κρατικής γραφειοκρατίας σε χώρες (Σουηδία, Δανία, Βρετανία, Ελλάδα) που καταλαμβάνουν διαφορετικές θέσεις στην κλίμακα της γραφειοκρατικής δυσλειτουργίας. Στον Επίλογο σκιαγραφούμε τις απαρχές της υπέρβασης της γραφειοκρατίας από σχήματα κοινωνικής αυτοδιαχείρισης και άμεσης δημοκρατίας εξελίξεις που καθίστανται δυνατές από τα επαναστατικά επιτεύγματα της ηλεκτρονικής / πληροφορικής τεχνολογίας.