State και Religion

Ο διαχωρισμός δικαίου και ηθικής ήταν άγνωστος στις κοινωνίες της αρχαιότητας, στις οποίες, οι εθιμικοί θεσμοί συγχέονται με θρησκευτικές παραδόσεις, ώστε συνήθως να μην είναι δυνατόν να διακρίνεται το δίκαιο από την ηθική, στην βάση της ανθρώπινης επικοινωνιολογίας.Ο διαχωρισμός αυτός που επικράτησε στην νεότερη εποχή, ανάγεται στο διαφωτισμό και σκοπούσε να αφαιρέσει από τους ηγεμόνες της εποχής, την δυνατότητα να επιβάλλουν στους υπηκόους τους, με νόμους, ηθικές και θρησκευτικές αντιλήψεις, που δεν ήταν άσχετες με την επιδιωκόμενη πολιτική υποταγή τους.Το έθιμο εκδηλώνεται όπως τα ήθη και οι συνήθεις με την άσκηση του. Το έθιμο όμως διακρίνεται από τα ήθη γιατί ως προς αυτό δεν αρκεί η άσκηση, αλλά απαιτείται και “opinio necessitatis”. Την σπουδαιότητα της ουσιώδους συμβολής του εθίμου στην ομαλή εξέλιξη της συλλογικής ζωής μιας Πολιτείας, επισημαίνει ο καθηγητής Γ. Μπαλής “οι παραδόσεις και τα ήθη του λαού είναι σπουδαίος παράγοντας της ζωής των εθνών και δεν καταλύονται με άρθρα, αυτό μας διδάσκει και το Αγγλικό έθνος”. […](από τον πρόλογο του βιβλίου)