“Έλληνες το γένος”

Η εθνική ιθαγένεια αποτελεί τον θεσμό με βάση τον οποίο τα κράτη ορίζουν και αναπροσδιορίζουν την ταυτότητά τους ως μια κοινωνία πολιτών, αναγνωρίζοντας τα μέλη τους και διακρίνοντας τους άλλους ως ξένους, με την έννοια του όρου που εύλογα ταυτίζεται με τους αλλοδαπούς. Στο παρόν βιβλίο εξετάζεται η εμφάνιση και τα πρώτα κρίσιμα στάδια της εξέλιξης της εθνικής ιθαγένειας στο ελληνικό κράτος. Αν και τα κριτήρια που προσδιορίζουν τους Έλληνες το γένος ακόμη και σήμερα θεωρούνται αυτονόητα και αδιαμφισβήτητα, ήδη από τα χρόνια της Επανάστασης η αναζήτησή τους αποδείχθηκε περίπλοκη διαδικασία. Διότι ήταν κριτήρια που αναπόφευκτα ακολουθούσαν τον διαχωρισμό του έθνους σε δύο ή, ακριβέστερα, τρεις διακριτούς κόσμους: στους αυτόχθονες της επαναστατικής επικράτειας, στους Έλληνες που παρέμεναν διεσπαρμένοι στη λοιπή Οθωμανική Αυτοκρατορία αλλά και σε εκείνους που είχαν μεταναστεύσει πριν από το 1821 στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο. Έκτοτε ο διαχωρισμός αυτός υπήρξε σταθερό σημείο αναφοράς των ελληνικών αναζητήσεων με αποτέλεσμα η προοπτική της “διαπλάτυνσης” του πολιτικού έθνους να συνδεθεί άρρηκτα με τις διεκδικήσεις ελληνικών ομάδων σε τρίτα κράτη, και κυρίως στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, όπου οι τυχόν διεκδικήσεις συνοδεύονταν από αιτήματα εδαφικών προσαρτήσεων.