Ψυχανάλυση και “Διαλεκτική του διαφωτισμού”

Ενώ η σχέση της “Διαλεκτικής του διαφωτισμού” με την κριτική της πολιτικής οικονομίας έχει διερευνηθεί εκτενώς στην πλούσια δευτερογενή βιβλιογραφία, αυτό δεν ισχύει, σε καμιά περίπτωση στον ίδιο βαθμό για την αναφορά της σε εκείνη την άλλη σημαντική θεωρητική πηγή της, την φροϋδική ψυχανάλυση. Και εδώ επίσης υπάρχει στο κείμενο μια πληθώρα από ουσιαστικές αναφορές, ρητές και υπόρρητες συνδέσεις και οριοθετήσεις, ως επί το πλείστον χωρίς αυτές να χαρακτηρίζονται σαφώς ως τέτοιες. Εδώ ανοίγεται ένα ευρύ πεδίο για την εμμενή, ιστορική και συστηματική ερμηνεία. Είναι το επίτευγμα της προκείμενης έρευνας του Κωνσταντίνου Ράντη ότι έχει διερευνήσει αυτό το πεδίο ακριβέστερα απ’ ό,τι συνέβη έως τώρα. Στην προσπάθειά του βασίζεται, εκτός από το κείμενο της “Διαλεκτικής του Διαφωτισμού”, επίσης σε υλικά τα οποία την εποχή που ζούσαν οι συγγραφείς δεν είχαν ακόμη δημοσιευτεί, και η πρόσβαση σ’ αυτά έγινε δυνατή μόλις μετά τη δημοσίευση των καταλοίπων τους. Προπάντων μέσω αυτών γίνεται φανερή η κριτική την οποία άσκησαν οι συγγραφείς στις ιστορικές και κοινωνικές συνέπειες της φροϋδικής θεωρίας.