Πρώτη δημοκρατία

Οι Αμερικανοί έχουν μια αταλάντευτη πίστη στη δημοκρατία και επιδιώκουν ακόμη και να την “εξαγάγουν” σε άλλα έθνη ανά τον κόσμο. Αλλά πόσο δημοκρατική είναι η “δημοκρατία” τους; Αν μπορείς να ψηφίσεις, αν άρχει η πλειοψηφία, αν έχεις εκλεγμένους αντιπροσώπους -σημαίνουν όλα αυτά αυτόματα ότι έχεις δημοκρατία; Σε αυτή την ανάλυση που μας ανοίγει τα μάτια για ένα ιδεώδες που θεωρούμε όλοι δεδομένο, ο μελετητής των κλασικών γραμμάτων Paul Woodruff μας εκπλήσσει με ορισμένες από τις απαντήσεις που δίνει σε αυτά τα ερωτήματα.Αντλώντας στοιχεία από την κλασική λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και την ιστορία -με πολλά προκλητικά κείμενα από τον Σοφοκλή, τον Αίσωπο και τον Πλάτωνα, μεταξύ άλλων- ο Woodruff μας βυθίζει στον κόσμο της αρχαίας Αθήνας για να δείξει πώς γεννήθηκε το πάθος για τη δημοκρατία. Ο πυρήνας του βιβλίου απομονώνει επτά προϋποθέσεις που είναι εκ των ων ουκ άνευ για τη δημοκρατία: η ελευθερία από την τυραννία (και από την τυραννία της αρχής της πλειοψηφίας), η ομόνοια (η σύνθεση διαφορετικών απόψεων), η αρχή της νομιμότητας (το κράτος δικαίου), η φυσική ισότητα, η σοφία των πολιτών, η διαβούλευση χωρίς ειδικές γνώσεις και η γενική παιδεία. Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι μία αληθινή δημοκρατία θα πρέπει να είναι διατεθειμένη να καλεί τους πάντες να συμμετέχουν στη διακυβέρνηση. Θα πρέπει να σέβεται την αρχή της νομιμότητας σε τέτοιο βαθμό ώστε ούτε και η κυβέρνηση να μην τίθεται υπεράνω του νόμου. Η αληθινή δημοκρατία πρέπει να είναι αρκετά ώριμη ώστε να δέχεται αλλαγές που προέρχονται από τον λαό. Και θα πρέπει να πληρώνει πρόθυμα το τίμημα για μία παιδεία που δημιουργεί πολίτες με κριτική σκέψη. Η αρχαία Αθήνα δεν ανταποκρινόταν πάντοτε σε αυτά τα ιδεώδη. Ούτε και η σύγχρονη Αμερική.Αν διδασκόμαστε κάτι από την ιστορία της Αθήνας, συμπεραίνει ο Woodruff, πρέπει να είναι αυτό ακριβώς -ότι δεν πρέπει να ξεχνούμε ποτέ τα ιδεώδη της δημοκρατίας. Το συνοπτικό, εύγλωττο βιβλίο του επεξηγεί αυτά τα ιδεώδη και μας φωτίζει τον δρόμο στον αγώνα για να διατηρήσουμε τη δημοκρατία ζωντανή στην πατρίδα μας και τον κόσμο όλο.