Πολιορκία και άλωσις της Κωνσταντινουπόλεως υπό των Οθωμανών εν έτει 1453

Η ανά χείρας μελέτη εκδόθηκε το 1890, αποτελώντας την τελευταία μονογραφία που εξέδωσε ο συγγραφέας στη διάρκεια της ζωής του. Ο Πασπάτης αποδεικνύεται (και) με το έργο αυτό πρωτοπόρος της ιστορικής έρευνας, καθώς αναλαμβάνει το καθήκον να ανασυνθέσει την ιστορία της Αλώσεως μέσα από την κριτική ανάγνωση ολόκληρης της υφιστάμενης σχετικής βιβλιογραφίας, συμπεριλαμβανομένων και των χειρογράφων αυτοπτών μαρτύρων της πολιορκίας και κατάκτησης της Πόλης από τους Οθωμανούς.Εντοπίζει τα αντιφατικά στοιχεία και τις αποκλίνουσες κρίσεις σχετικά με την Άλωση και προσπαθεί να συμπληρώσει τη ροή των γεγονότων και να τεκμηριώσει την ιστορική προσέγγισή του, προσφεύγοντας ακόμα και στην επιτόπια έρευνα στα τείχη και τα άλλα σωζόμενα ερείπια της βυζαντινής Πόλης. Στο έδαφος αυτό διατυπώνει και τα ερμηνευτικά σχήματά του αναφορικά με τους παράγοντες που καθόρισαν ή ευνόησαν την κάθε φορά συγκεκριμένη έκβαση των γεγονότων…