Περί της φύσης της κοινωνίας

Ο Bernard Mandeville (1670-1733) αποδομεί στο γλαφυρό αυτό “μανιφέστο”, που σκανδάλισε πολλούς όταν πρωτοδημοσιεύθηκε το 1723, όλες τις βολικές, ηθικοπλαστικές ιδέες περί του ανθρώπου ως κοινωνικού όντος, προικισμένου με φυσική καλοσύνη και προορισμένου να αγαπά τον πλησίον του. Υποστηρίζει, αντίθετα, ότι “θεμέλιος λίθος της κοινωνίας είναι ό,τι θεωρείται γενικώς κακό” – αυτό κινητροδοτεί τους ανθρώπους, ορίζει τις κοινωνικές σχέσεις και αναπτύσσει την οικονομία. Γιατρός το επάγγελμα, ο Μάντεβιλ χρησιμοποιεί το λόγο ως νυστέρι. Η αυτοψία που επιχειρεί στο κοινωνικό σώμα καταλήγει σε ένα προκλητικό συμπέρασμα: από τα ιδιοτελή ατομικά πάθη προκύπτει το κοινό καλό. Τι θα κάναμε αλήθεια χωρίς το Κακό;…