Περί Γερμανίας, περί Γαλλίας

Κι ωστόσο, η γαλλο-γερμανική φιλία δεν είναι αυτονόητη. Δεν είναι ούτε νομοτελειακή, ούτε αυτόματη. Η ιστορία των δύο χωρών μας υπήρξε πολυσύνθετη και μερικές φορές ακόμη και δραματική. Δυστυχώς, η τόσο πολύτιμη για έναν από τους μεγάλους φιλοσόφους σας προϋπάρχουσα αρμονία, δεν ρυθμίζει τον ρου της Ιστορίας. Κυρίως μάλιστα όταν οι ιστορίες είναι τόσο παλιές και τόσο περίπλοκες όπως οι δικές μας, που εδώ και αιώνες έδωσαν πολύ περισσότερες ευκαιρίες για σύγκρουση από ότι για σύμπνοια. Η σχέση μας είναι λοιπόν μια διαρκής οικοδόμηση, που διέπεται από την πολιτική βούληση της κάθε στιγμής και διευκολύνεται από τα μέσα και τις διαδικασίες που οι προκάτοχοί μας σφυρηλάτησαν. Θέματα τα οποία εμείς επιζητήσαμε να τελειοποιήσουμε.”… Προχωρήσαμε ψηλαφίζοντας, βήμα-βήμα, και φθάσαμε ακέραιοι στην όχθη. Χωρίς τη βοήθεια του Θεού, δεν θα είχαμε, ίσως επιτύχει (…) Εν τούτοις, είχα συνειδητοποιήσει πως δεν υλοποιήσαμε παρά μόνον ένα μέρος του οράματος που μας οδηγούσε μετά τον πόλεμο, Απέμενε και μας απομένει να υλοποιήσουμε και το υπόλοιπο: την Ενοποίηση της Ευρώπης”. (Βλ. H. Kohl: Je voulais l’unite de l’Allemagne, σελ. 401)