Οι τελευταίες μέρες της χριστιανικής Καισαρείας

“Σαρανταπέντα χιλιάδες χριστιανοί από τη Νίγδη ως την Καισάρεια και τα πεντηνταδυό χωριά τριγύρω αφήσανε την άσπλαχνη τουρκική γη, και διαβαίνοντας λαγκάδια και βουνά και θάλασσες, πατούν την ωρ’ αυτή το χώμα της πατρίδας.Για το ξεσήκωμα τους και για το μακρινό τους δρόμο τον ολόγιομο φοβέρα και κόπο και κατατρεγμό, η “ΧΙΙ Μικτή υποεπιτροπή επί της ανταλλαγής των πληθυσμών”, κρατάει βαθειά μες στην ψυχή της τον πόνο ότι δεν έκανε όλα όσα ζητούσε η μεγάλη ώρα της ανάγκης. Μα έχει ωστόσο τη συνείδηση της ελαφρυά και ήσυχη, πως έκανε το πιο πολύ που ήταν δυνατό.Παλεύοντας υπεράνθρωπον αγώνα με τις τεράστιες δυσκολίες και τα εμπόδια που κόβανε κάθε στιγμή το δρόμο του μεγάλου έργου της, προσφέροντας στοργικά βοήθεια σε κάθε χέρι που απλωνότανε να τη ζητήσει, ψάχνοντας υπομονετικά και θαρρετά τις απόμερες γωνιές όπου ήτανε κρυμένα τα θύματα της φοβέρας και της βίας, θυσιάζοντας περήφανα και μυστικά όλη τη δύναμη του νου και της ψυχής της, συμπονώντας τη δυστυχία και αψηφώντας κόπους και κινδύνους, έφτασε να ξεπροβοδίσει και τον τελευταίο χριστιανό, στα σύνορα του λυτρωμού του”.