Ο τουρκικός εθνικισμός του Ζιγιά Γκιοκάλπ και ο Κεμαλισμός

“Ο Ζιγιά Γκιοκάλπ αν και είναι σε γενικές γραμμές γνωστός στον στενό επιστημονικό χώρο, εντούτοις παραμένει άγνωστος στο ευρύτερο ελληνικό κοινό, καθώς απουσιάζει μέχρι σήμερα κάποια εμπεριστατωμένη εργασία που να διαφωτίζει και να αποκαλύπτει τις σημαντικότερες πτυχές του έργου του. Πέρα όμως από την ελληνική μετάφραση του βασικού έργου του “Οι αρχές του Τουρκισμού” (Turkculugun Esaslari), απουσίαζε μέχρι πρότινος μία ενδελεχής και λεπτομερής ανάλυση του συνολικού του έργου. Επίσης, άγνωστο στο ελληνικό κοινό είναι η συλλογή ποιημάτων του υπό τον τίτλο “Ποιήματα και Λαϊκά Παραμύθια”, (Siirler ve Halk Masallari), η αλληλογραφία με την οικογένειά του από τους τόπους εξορίας της Λήμνου και της Μάλτας “Γράμματα από τη Λήμνο και τη Μάλτα” (Limni ve Malta Mektuplari), αλλά και το εξίσου με τα προηγούμενα σημαντικό του έργο “Εκτουρκισμός – Εξισλαμισμός – Εκσυγχρονισμός” (Turklesmek, Islamlasmak, Muasirlasmak), συνθέτουν το corpus του συγγραφέα. Τέλος, για να κατανοηθούν πληρέστερα οι σχετικές με τον Τουρκισμό απόψεις του Τούρκου διανοουμένου, ο αναγνώστης-μελετητής πρέπει να έχει υπόψη του και χρειάζεται οπωσδήποτε να ανατρέξει στο τεράστιο σε όγκο γραπτό υλικό των δημοσιευμένων άρθρων του Γκιοκάλπ όπου διαχέονται οι βασικές ιδέες του.Το κενό που υπάρχει στην ελληνική βιβλιογραφία και αφορά το έργο του Ζιγιά Γκιοκάλπ, έρχεται σήμερα να καλύψει η παρούσα αξιόλογη και πολύτιμη εργασία του κ. Αριστοτέλη Μητράρα, ο οποίος διοχέτευσε με πλήρη ευσυνειδησία και επιστημονική σοβαρότητα το απόσταγμα των γνώσεών του, τόσο για το έργο του πατέρα του τουρκικού εθνικισμού όσο και για τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις της σύγχρονης Τουρκίας. Ο συγγραφέας, ξεκινώντας από το 1850, την περίοδο του Τανζιμάτ, βήμα προς βήμα εκτυλίσσει το κουβάρι της σύγχρονης τουρκικής ιστορίας επικεντρώνοντας την προσοχή του στους κυριότερους σταθμούς της: Το κίνημα των Νέων Οθωμανών και οι προσπάθειες εγκαθίδρυσης της Α΄ Συνταγματικής Μεταρρύθμισης (1876), την αμφιλεγόμενη περίοδο του Σουλτάνου Αμπντουλχαμίτ Β΄ (1876-1908), την άνοδο του τουρκικού εθνικισμού, την Επανάσταση των Νεοτούρκων (1908) και την Β΄ Συνταγματική Μεταρρύθμιση, τους Βαλκανικούς Πολέμους, τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας και την ίδρυση του Τουρκικού Κράτους από τον Κεμάλ Ατατούρκ (Kemal Ataturk), τον Κεμαλισμό ως πολιτικό σύστημα διοικήσεως και το επιβληθέν αυταρχικό καθεστώς, το πολυκομματικό σύστημα και την επικράτηση του Δημοκρατικού Κόμματος του Αντνάν Μεντερές (Adnan Menderes) και τα, μετά τη δεκαετία του ’50, ανά δεκαετία επιβληθέντα στρατιωτικά πραξικοπήματα (1960, 1971, 1980, 1997).Όμως, με την παρούσα εργασία, ο κ. Μητράρας δεν αρκείται μόνο στην απλή καταγραφή των γεγονότων, αλλά επιχειρεί να αποδείξει πώς η τουρκική κοινωνία επορεύθη εδώ και έναν αιώνα, έχοντας ως ιδεολογική πυξίδα τις θεωρίες του Γκιοκάλπ, άσχετα εάν αυτές (εκουσίως είτε ακουσίως) κατά το παρελθόν δεν κατέστησαν αντικείμενο μελέτης από την τουρκική γραφειοκρατική ελίτ της “επισήμου διανοήσεως”. Παράλληλα, στο ανά χείρας πόνημα ο αναγνώστης θα γνωρίσει τους τρόπους με τους οποίους οι ιδέες του τουρκικού εθνικισμού του Γκιοκάλπ υιοθετήθησαν από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και ενεσωματώθησαν στο Σύνταγμα.”Ιωάννης Θ. Μάζης, Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών Πανεπιστήμιο Αθηνών