Ο θρύλος του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου

Η εποχή της διακυβέρνησης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τον Βασιλείο τον Δευτέρο (976-1025), τον μακροβιότερο εξ όλων των Βυζαντινών αυτοκρατόρων, θεωρείται μια “χρυσή εποχή” για την αυτοκρατορία, αφού τότε έγινε η προσάρτηση της Βουλγαρίας. Αυτό, όπως γνωρίζουμε από την παράδοση, έγινε μέσω ενός μακρού και αιματηρού πολέμου κατά τη διάρκεια του οποίου ο Βασίλειος πήρε το προσωνύμιο “Βουλγαροκτόνος”.Σε αυτήν την καινούργια μελέτη, ο Πολ Στήβενσον υποστηρίζει ότι κανένας από τους θρύλους γύρω από το πρόσωπο του Βασιλείου δεν έχει βάσιν αληθείας. Αντιθέτως, ο Βασίλειος πολέμησε μόνον σποραδικά στα Βαλκάνια και θεωρούσε, όπως και οι προκάτοχοί του, την περιοχή αυτή λιγότερο ελκυστική από την Ανατολή. Επιπλέον η φήμη του ως “Βουλγαροκτόνος” δημιουργήθηκε ενάμιση αιώνα αργότερα, ως αποτέλεσμα του πολεμικού οίστρου στον οποίο αναγκαστικά έπρεπε να βρίσκεται μια αυτοκρατορία με τη δομή της Βυζαντινής. Ωστόσο, το προσωνύμιο αυτό έμελλε να γίνει τονωτικό εθνικό στοιχείο για τους Βυζαντινούς. Κατά την διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας, ο Βασίλειος λησμονήθηκε, αλλά επανήλθε στο προσκήνιο όταν οι Έλληνες αγωνίζονταν να ιδρύσουν ένα σύγχρονο εθνικό κράτος. Καθώς οι Έλληνες λόγιοι και πολιτικοί ενσωμάτωσαν το Βυζάντιο στο ελληνικό τους παρελθόν, ο “Βουλγαροκτόνος” έγινε εικόνισμα στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (1904-8) και των Βαλκανικών Πολέμων (1912-13).