Ο Σωκράτης

Ο Σωκράτης που έλεγε ότι είναι αδύνατον να υπάρξουν οριστικές γνώσεις για κάτι (“εν οίδα ότι ουδέν οίδα”), ήξερε επίσης τόσο ότι ο άνθρωπος είναι ικανός να αποκτήσει γνώσεις και να τις πολλαπλασιάσει, όσο και ότι οι γνώσεις και η τέχνη αυτές καθεαυτές αποτελούν μεγάλη δύναμη. Ωστόσο, ήταν πεπεισμένος ότι η δύναμη αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για το καλό και για το κακό του ανθρώπου. Σύμφωνα με τη διδασκαλία του, αν ο άνθρωπος δεν έκανε κύριο πρόβλημα του Είναι του το ζήτημα της αυτογνωσίας, την εναλλακτική λύση του καλού και του κακού με τη συνειδητή προτίμηση του καλού, οποιεσδήποτε άλλες γνώσεις, παρ’ όλη την ωφελιμότητά τους, δεν θα κάνουν τον άνθρωπο ευτυχισμένο. Για αυτό δεν είναι παράξενο ότι η διδασκαλία του Σωκράτη για την αυτογνωσία συνδέεται στενά με τις συζητήσεις που διεξάγονται τον τελευταίο καιρό όχι μόνο στους φιλοσοφικούς και επιστημονικούς κύκλους, αλλά στους ευρύτερους κύκλους της διανόησης γύρω από το πρόβλημα “άνθρωπος-επιστήμη-τεχνική”, “επιστήμη-ηθική-ανθρωπισμός”. Το θέμα αυτών των συζητήσεων στηρίζεται στη σωκρατική αντίληψη για το καθήκον της φιλοσοφίας και την αξία της γνώσης γενικά. Οι εν λόγω συζητήσεις συνοδεύονται συχνά από άμεσες και έμμεσες αναφορές στη διδασκαλία και την προσωπικότητα του Σωκράτη. Και αυτό δεν είναι τυχαίο: τα ζητήματα που προσπαθούσε να λύσει ο αρχαίος φιλόσοφος δεν έχασαν την επικαιρότητά τους. Να γιατί ο Σωκράτης ήταν και παραμένει ένας από τους αιώνιους “συνοδοιπόρους” της ανθρωπότητας.