Ο Μωυσής του Μιχαήλ Αγγέλου

[…] Ο αναγνώστης θα παρακολουθήσει στο δοκίμιο πάνω στον “Μωυσή του Μιχαήλ Αγγέλου” μιαν επαναστατική ερμηνευτική, που συγκροτείται από τη μεθοδική επεξεργασία λεπτομερειών, όπως στην αποκρυπτογράφηση των ονείρων. Αλλά αυτό που πρέπει να ερευνηθεί δεν είναι η φύση της τέχνης, ένα χρέος στη γενικότητα του οποίου ναυάγησαν πολλοί επίγονοι ψυχαναλυτές. Ο Φρόυντ θα προσπαθήσει να εξηγήσει τη συντριπτική εντύπωση του συνόλου, τον τρόπο με τον οποίο ο Μιχαήλ Άγγελος συναντά τις βαθύτερες ψυχικές ανάγκες μας, βαδίζοντας στο έμμεσο μονοπάτι του ήσσονος γεγονότος. Αυτό που έχουμε μπροστά μας είναι τ’ απομεινάρια μιας κίνησης, που πρόκειται ν’ ανασυντεθεί σε φάσεις που προηγούνται του μορφικού ολοκληρώματος, όπως ανασυντίθενται οι αντιθετικές ιδέες που οδηγούν στους συμβατικούς μηχανισμούς των συμπτωμάτων. Ο Μωυσής λέει περισσότερα απ’ αυτό που βλέπουν τα μάτια μας. Αυτό που λέει, σε μιαν ανεπανάληπτη σύμπτωση του παρόντος της εμπειρίας, του παρελθόντος της και του υπό συνειδητοποίηση μέλλοντος, αφορά τον Μωυσή, τον Μιχαήλ Άγγελο, τον βίαιο Πάπα, τον Φρόυντ και κατ’ επέκταση τον εαυτό μας τον ίδιο. Πέραν της έκφρασης μιας ψυχοσύγκρουσης του Μωυσή που ξεπεράστηκε, για να μείνουν τα ίχνη της αποτυπωμένα στην παράξενη στάση του αγάλματος για όλη την αισθητική αιωνιότητα, υπάρχει η μομφή και το παράπονο ενάντια στον πεθαμένο ποντίφικα, μια προειδοποίηση στο Εγώ του καλλιτέχνη, κι ο υπαινιγμός της μοναξιάς του ίδιου του Φρόυντ, νομοθέτη προδομένου από τους μαθητές του, πριν ο αλέκτωρ τρις λαλήσει… […](από το σημείωμα του μεταφραστή)