Ο κόσμος του βυζαντινού φορολογούμενου (4ος-15ος αι.)

Η βασική συμβολή της ευσύνοπτης αυτής μονογραφίας σχετίζεται με την αποδελτίωση, κωδικοποίηση και ένταξη των πληροφοριών των βασικών αφηγηματικών πηγών (ιστοριογράφων-χρονικογράφων) στο γενικότερο ιστορικό πλαίσιο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, γύρω από την παρουσία και δράση των φορολόγων και φοροεισπρακτόρων στην πρωτεύουσα, στα μεγάλα αστικά κέντρα και στις επαρχίες του βυζαντινού κράτους. Εξετάζεται όλη η βυζαντινή περίοδος (4ος-15ος αιώνες) και όχι μόνον εκείνη από τον 7ο αιώνα και εξής, όπως συχνά συναντάμε σε πρόσφατες αναλυτικές ή συνοπτικότερες επισκοπήσεις της βυζαντινής οικονομικής ιστορίας. Από τις σχετικές μνείες, αλλά και τους ασυνήθιστα δριμείς και απαξιωτικού περιεχομένου χαρακτηρισμούς, που συναντώνται στα κείμενα σημαντικών συγγραφέων (Θεμίστιου, Ησύχιου, Προκόπιου, Ιωάννη Λυδού, Κεκαυμένου, Ιωάννη Σκυλίτζη, Μιχαήλ Ατταλειάτη, Μιχαήλ Ψελλού, Θεοφύλακτου Αχρίδος, Ευστάθιου Θεσσαλονίκης, Ευθύμιου Μαλάκη, Μιχαήλ Χωνιάτη, κ.ά.), καθίσταται σαφές ότι οι Βυζαντινοί φοροεισπράκτορες θα πρέπει να συγκαταλέγονταν στα πιο μισητά πρόσωπα στη συνείδηση του βυζαντινού λαού. Παράλληλα, σχολιάζονται δημοσιονομικά μέτρα και αποφάσεις σε ποικίλα νομικά κείμενα ή αυτοκρατορικές διατάξεις σε σχέση με προσπάθειες είτε φοροελαφρύνσεων είτε φοροαπαλλαγών, ενώ ιδιαίτερο επίσης βάρος έχουν οι σχετικές δημοσιονομικές απόψεις των υστεροβυζαντινών λογίων Βησσαρίωνος και Γεώργιου Γεμιστού-Πλήθωνος, που συζητώνται εδώ. Το βασικό κείμενο εμπλουτίζεται από συχνά παρεμβαλλόμενα εμβόλιμα κείμενα με χωρία από τις πρωτογενείς πηγές ή αποσπάσματα από γνώμες σημαντικών νεότερων μελετητών της οικονομικής ιστορίας, των διοικητικών θεσμών, της νομισματικής κ.ά., που συμβάλλουν στην πληρέστερη κατανόηση μιας θεματολογίας συχνά περίπλοκης και απαιτητικής. Ιδιαίτερη προσπάθεια έχει καταβληθεί για την κατά το δυνατόν πληρέστερη βιβλιογραφική ενημέρωση του έργου, ενώ στο τέλος, εν είδει παραρτήματος, αναδημοσιεύεται επικαιροποιημένη αναλυτική βιβλιοκρισία του συγγραφέα για την εκδοθείσα ελληνική μετάφραση (2006) της μνημειώδους συλλογικής τρίτομης “Οικονομικής ιστορίας του Βυζαντίου”.