Ο Γκρέκο ζωγραφίζει τον μεγάλο ιεροεξεταστή

Όταν γίνεται λόγος για τον Μεγάλο Ιεροεξεταστή, το μυαλό μας πηγαίνει, σχεδόν αυτόματα, όχι σε κάποια συγκεκριμένα ιστορικά πρόσωπα που κατείχαν αυτό το αιμοσταγές αξίωμα, αλλά σε κάποιο λογοτεχνικό ή καλλιτεχνικό έργο. Συνήθως το μυαλό μας πηγαίνει στον θρύλο του Μεγάλου Ιεροεξεταστή του Ντοστογιέφσκι ή στον διάσημο πίνακα του Γκρέκο. Για να αποδειχθεί ακόμη μία φορά ότι η τέχνη “αποθανατίζει”. Ο Στέφαν Άντρες (1906-1970) πρέπει να είχε σαφή συνείδηση της αλήθειας αυτής όταν μέσα στον γερμανικό ζόφο του 1935 έγραφε τη νουβέλα “Ο Γκρέκο ζωγραφίζει τον Μεγάλο Ιεροεξεταστή”. Με αφορμή τον διάσημο πίνακα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου και σε διάλογο με τον Ντοστογιέφσκι, ο Άντρες παρουσιάζει μια αλληγορία για τον ναζισμό και τον ολοκληρωτισμό, που με πολύ έξυπνο τρόπο κατάφερε να “περάσει” κάτω από τη μύτη των λογοκριτών του Τρίτου Ράιχ.