Ο γελωτοποιός και άλλες ιστορίες

Ο Χάινριχ Μπελ διαμόρφωσε καθοριστικά την εικόνα της πατρίδας του – της μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο τόσο ηθικά επιβαρυμένης χώρας – την οποία σχημάτισε η νέα γενιά εντός και εκτός της Γερ­μανίας. Ήταν ένας λαϊκός συγγραφέας, ο οποίος με την απλή και λιτή γλώσσα του βρήκε πρόσβαση στους ανθρώπους, που διαβάστηκε και ακούστηκε εντός και εκτός της πατρίδας του. Αυτή η επικοινωνία με τους ανθρώπους ήταν γι’ αυτόν και το πιο σημαντικό.Ό,τι είχε να πει όμως, δεν ήταν δημοφιλές. Η οξεία ειρωνεία τoυ και η ηθική του ακεραιότητα τον ξεχώριζαν από τους πολλούς. Τον κατέταξαν στη λεγόμενη “λογοτεχνία της ώρας μηδέν”, αν και δεν ανταποκρινόταν σε αυτό που πίστευε. Μίλησε και έγραψε ακρι­βώς πως δεν υπήρξε καμιά ώρα μηδέν. Η απελευθέρωση από τη ναζι­στι­κή δικτατορία, στα μάτια του, δεν σήμανε μια νέα αρχή για τη γερ­μανική κοινωνία. Το αντίθετο μάλιστα. Ο Μπελ έβλεπε πάρα πολλές συνέχειες σε παλιές νοοτροπίες. Με το να υπενθυμίζει το έγκλημα και την ενοχή αντιτάχτηκε στη λήθη, στη σκιά της οποίας εξακολουθούσε να ζει ο αυταρχισμός, η απανθρωπιά και ο συντηρητισμός της νεαρής δημοκρατίας. Από την εμπειρία του πολέμου και των εγκλημάτων των Ναζί κατέληξε στο συμπέρασμα “Ποτέ ξανά, ποτέ πια ξανά”. Έτσι ο συγγραφέας Χάινριχ Μπελ ήταν πάντα και πολιτικός ακτιβιστής. Εδώ συνίσταται η σπάνια ηθική του ακε­ραι­ό­τη­τα ως καλλιτέχνης, ως διαδηλωτής, ως διανοούμενος της δημόσιας ζωής.