Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και οι εξωτερικές μας σχέσεις 1928-1932

Ποιο είναι το στοιχείο εκείνο που θα έδινε αξία σε μία αναδρομική ιστορική ενασχόληση με την Ελλάδα και την εξωτερική πολιτική της κατά την περίοδο 1928-32; Έτσι κι αλλιώς, η Ελλάς ήταν τότε, όπως και τώρα, μία μικρή χώρα, η εξωτερική συμπεριφορά της οποίας ασκούσε ασήμαντη επίδραση πάνω στο διεθνές σύστημα, στους πρωταγωνιστές και τα κύρια προβλήματά του.Είναι η ακόλουθη σειρά λόγων, κατά την άποψή μας, που κάνει ενδιαφέρουσα την μελέτη των εξωτερικών σχέσεων της Ελλάδος. Πρώτος είναι η γεωπολιτική της θέση. Η Ελλάς είναι μέρος ενός συστήματος κρατών που περιλαμβάνει πέντε γειτονικά έθνη με ανάλογο μέγεθος και δύναμη. Αν τα ιταλικά κράτη της Αναγέννησης και η ευρωπαϊκή σκηνή του 18ου καί 19ου αιώνα αποτελούν τα τυπικά παραδείγματα, τα Βαλκάνια της μεσοπολεμικής περιόδου είναι η πλησιέστερη δυνατή προσέγγιση της “κλασσικής” ισορροπίας δυνάμεων. Όλοι οι πρωταγωνιστές έπρεπε να παρακολουθούν με συνεχή επαγρύπνηση ο ένας τον άλλο και να προσαρμόζουν την πολιτική τους στις κινήσεις των υπολοίπων. Οι λαοί των Βαλκανίων, εκτός από έλλογοι ανταγωνιστές με συγκεκριμένα συμφέροντα, ήταν επίσης και κληρονόμοι μακρών ιστορικών παραδόσεων. Αυτό εξηγεί την εχθρότητα και τις προκαταλήψεις του ενός κατά του άλλου, που είχαν σημαδέψει την μνήμη των λαών. Έτσι, στον καθορισμό της εξωτερικής πολιτικής τους, έπρεπε να λάβουν υπ’ όψιν και συναισθηματικές μεταβλητές. Κατά συνέπεια, το βαλκανικό πλαίσιο μας δίνει την ευκαιρία να εξετάσουμε όχι μόνον τις δυναμικές αλληλεπιδράσεις στο εσωτερικό ενός δεδομένου συστήματος, αλλά και την επίδραση που ασκεί σ’ αυτό η επιβίωση παλαιών αισθημάτων και απόψεων. […](από την εισαγωγή του βιβλίου)