Ο δικαστικός έλεγχος των νόμων στην Ελλάδα (1844-1935)

Τα ελληνικά δικαστήρια άρχισαν να ελέγχουν τη συνταγματικότητα των νόμων ήδη από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Βρέθηκαν έτσι στην πανευρωπαϊκή πρωτοπορία, καθώς την ίδια περίοδο σε όλες τις μεγάλες ευρωπαϊκές δικαιοταξίες ο δικαστής απαγορευόταν να αμφισβητεί την ισχύ του νόμου. Αυτό το ιστορικό παράδοξο διερευνά ο Ακρίτας Καϊδατζής, επίκουρος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Α.Π.Θ., στη μελέτη του “Ο δικαστικός έλεγχος των νόμων στην Ελλάδα 1844-1935”. Στη μελέτη καταγράφεται η νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων και εκτίθενται οι απόψεις των ελλήνων θεωρητικών του δικαίου κατά την κρίσιμη περίοδο της καθιέρωσης και εδραίωσης του θεσμού του δικαστικού ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων. Παρουσιάζονται γνωστές, αλλά και λιγότερο γνωστές, δίκες στις οποίες αμφισβητήθηκε η συνταγματικότητα του νόμου, όπως η υπόθεση της αποξήρανσης της Κωπαΐδας, οι ναυτικές επιτάξεις στους βαλκανικούς πολέμους, η διανομή των τσιφλικιών στη Θεσσαλία, η ακύρωση των εκλογών στην περιφέρεια Θεσσαλονίκης το 1933, η υπόθεση ‘Αγνής Ρουσοπούλου’, η δίωξη του Δελμούζου και πολλές άλλες.Ένα εντυπωσιακό πόρισμα της μελέτης είναι πως τα περισσότερα από τα ζητήματα που τίθενται στην εποχή μας αναφορικά με τον δικαστικό έλεγχο του νόμου έχουν από παλιά απασχολήσει τα ελληνικά δικαστήρια. Από την άποψη αυτή, η μελέτη παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον σύγχρονο νομικό, καθώς του επιτρέπει να μελετήσει στη διαχρονία τους, και επομένως να κατανοήσει καλύτερα, θεσμούς και πρακτικές του ισχύοντος δικαίου. Η μελέτη απευθύνεται επίσης σε ιστορικούς και πολιτικούς και κοινωνικούς επιστήμονες, καθώς διερευνά μιαν ελάχιστα μελετημένη -και αναπάντεχα επίκαιρη σήμερα- πτυχή των σχέσεων μεταξύ πολιτικής και δικαστικής εξουσίας: τη στάση των ελληνικών δικαστηρίων απέναντι στο νόμο σε περιόδους πολιτικών και πολιτειακών κρίσεων.