Νάουσα, Νιάουστα, Από την ίδρυση μέχρι και το ολοκαύτωμά της (1383-1822): Πρωταγωνιστές, συμπρωταγωνιστές

… Η φρουρά, αποτελούμενη από 400 άντρες, υποχώρησε.Τα πάντα λεηλατήθηκαν, κάηκαν, καταστράφηκαν. Δέκα χιλιάδες έλληνες σφαγιάστηκαν, οι γυναίκες και τα παιδιά αιχμαλωτίστηκαν για να γίνουν σκλάβοι. Όπως και στην Κασσανδρεία, η πρώτη σφαγή έγινε από τους Τούρκους μέσα στην ορμή της νίκης, αλλά μετά από αυτούς ήρθαν οι Εβραίοι οι οποίοι τους ξεπέρασαν σε φρικαλεότητες, έσφαζαν σα μοσχάρια τους αιχμαλώτους οι οποίοι ήταν άοπλοι και ανυπεράσπιστοι.Χτυπούσαν τα θύματα με ρόπαλο και στη συνέχεια τους έκοβαν το λαιμό. Ούτε οι γυναίκες γλίτωσαν, τις μεταχειρίστηκαν όπως τους άντρες. Κάποιες βρήκαν το θάνατο στις φλόγες, οι εβραίοι έβαζαν φωτιά στα ρούχα τους για να έχουν ένα θέαμα σαν το μαρτύριο του πυρός κατά την Ιερά εξέταση (μ’ αυτόν τον τρόπο είχαν πεθάνει πολλοί εβραίοι κι έτσι έπαιρναν την εκδίκησή τους).Επινοούσαν απίστευτα μαρτύρια: Έβαζαν τη μητέρα κάτω από το δένδρο στο οποίο έκαιγαν το δεμένο της παιδί, έπειτα άναβαν φωτιά στα ρούχα της λέγοντάς της : “Άντε, αγία μάρτυρα, πήγαινε να βρεις το παιδί σου κοντά στον Ιησού σας”.