Μνήμη Οδυσσέα

Με τη “Μνήµη Οδυσσέα” ο Francois Hartog επιχειρεί να σκιαγραφήσει µια πολιτισµική ιστορία µακράς διαρκείας. Επιλέγει ως ξεναγούς και σηµεία αναφοράς κάποιες µορφές «ταξιδιωτών», αρχίζοντας από τον Οδυσσέα, τον ήρωα που «πολλών ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνω». Θα τον ακολουθήσουν κι άλλοι ταξιδιώτες πραγµατικοί ή φανταστικοί, που θα µας οδηγήσουν στην Αίγυπτο, στην καρδιά της Ελλάδας, στη Ρώµη και ολόγυρα στον κόσµο. Κανείς από αυτούς δεν ενδιαφέρεται πραγµατικά για τις ξένες σοφίες, µέσα στα συµφραζόµενά τους, στη γλώσσα που τις εκφράζουν. Το ταξίδι τους είναι κατ’ εικόνα της Οδύσσειας, η οποία, σύµφωνα µε τον Emmanuel Levinas, «δεν ήταν παρά µια επιστροφή στο γενέθλιο νησί, µια αυτάρεσκη εµµονή στο Ίδιο, µια παραγνώριση του Άλλου».Ωστόσο, τα ταξίδια αυτά ενσταλάζουν την αµφιβολία για τα επιτεύγµατα των Ελλήνων όταν ανακαλύπτεται η αιγυπτιακή σοφία ή όταν η θριαµβεύουσα Ρώµη γίνεται κυρίαρχος της οικουµένης. Η πρώτη κοινωνία στον κόσµο που αποφάσισε ότι ο νόµος δεν έχει θεία προέλευση αλλά αποτελεί ανθρώπινη δηµιουργία, η ελληνική πόλις, αυτοθεσµιζόµενη, επινόησε την ιστορία· την ιστορία που προσµετρά τη συνεισφορά των Ελλήνων πλάι σ’ αυτές των άλλων πολιτισµών: µιλώντας για τον άλλον, επισκεπτόµενοι αυτόν, οι Έλληνες διερωτώνται, επιβεβαιώνονται ή αµφιβάλλουν για τον εαυτό τους, παραµένοντας ωστόσο κυρίαρχοι του παιχνιδιού.Πρέσβεις βεβαιοτήτων ή σπορείς αµφιβολιών, οι ταξιδιώτες, αυτοί οι άνθρωποι-σύνορα, εκφράζουν πάντα την ανησυχία µιας ταυτότητας σε κρίση που την ακολουθεί το επανερχόµενο ερώτηµα: ποιοι είµαστε εµείς, οι Έλληνες;