Μεταρρύθμιση και εκκοσμίκευση

Το βιβλίο αυτό ανασυνθέτει το πολιτικό πεδίο μέσα στο οποίο αναμετρήθηκαν μικτές ομάδες κληρικών και λαϊκών, όπως και ισχυρές οικογένειες νεοφαναριωτών και αστών της Κωνσταντινούπολης, για τον έλεγχο του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον 19ο αιώνα. Βασικός άξονας της μελέτης είναι η ανάλυση των εντάσεων και των αντιπαραθέσεων που προκάλεσε η θεσμοποίηση της συμμετοχής των λαϊκών στη διοικητική δομή του, με αποκορύφωμα την Εθνοσυνέλευση των ετών 1858-60 και το κείμενο των “Γενικών Κανονισμών”.Ωστόσο, εξετάζοντας τη γενεαλογία των εμπλεκομένων ομάδων, ο συγγραφέας αναλαμβάνει ένα ευρύτερο εγχείρημα: την ενοποίηση των θεματικών στις οποίες ήταν κατακερματισμένη η ιστορία του Πατριαρχείου για την περίοδο αυτή. Γενικοί Κανονισμοί, Μοναστηριακό, Βουλγαρικό και Προνομιακό αποτέλεσαν άξονες διαφορετικών προοπτικών και ερμηνευτικών προσεγγίσεων, που δεν επέτρεψαν μέχρι τώρα να διερευνηθεί η λειτουργία αυτών των ομάδων στη διαμόρφωση της πολιτικής του Πατριαρχείου, αλλά και στην οργάνωση κυρίαρχων ιδεολογικών σχημάτων, όπως για παράδειγμα ο Οικουμενισμός. Η απόπειρα να ερμηνευθούν αυτές οι θεματικές μέσα από ένα ενιαίο πρίσμα, με βάση τον αγώνα αντιπάλων ομάδων για πολιτική και ιδεολογική ηγεμονία, μπορεί να διευρύνει τους θεωρητικούς και μεθοδολογικούς μας ορίζοντες σ’ ό,τι αφορά μια ιδιαίτερα κρίσιμη φάση της ιστορίας του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, αλλά και γενικότερα του ορθόδοξου μιλλέτ μέσα στο πλαίσιο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.