Μαθήματα ρητορικής

Η τέχνη του ρήτορα έγκειται στο να μην αφήσει ποτέ να διαφανεί το τεχνητό. Εξ ου και το χαρακτηριστικό ύφος, το οποίο όμως είναι προπάντων ένα προϊόν υψηλής τέχνης, όπως ακριβώς και η “φυσικότητα” του καλού ηθοποιού.Ο αληθινός ρήτορας μιλάει έχοντας ως βάση το ήθος του υπ’ αυτόν αντιπροσωπευόμενου προσώπου ή πράγματος. Εφευρίσκει τις καλύτερες απολογίες και επιχειρήματα (που συνήθως μόνον ο εγωισμός ανακαλύπτει), τα πιο πειστικά λόγια και τους τρόπους του λέγειν. Το αξιοσημείωτο σ’ αυτόν τον ρήτορα είναι ότι μέσω της τέχνης του, μέσω μιας αλλαγής προσώπων και μιας σωφροσύνης που τον διέπει, βρίσκει πάντα και στρέφει προς όφελός του κάθε τι που μόνον ο πιο εύγλωττος δικηγόρος του κάθε ανθρώπου και του κάθε κόμματος, ο εγωισμός, θα μπορούσε να βρει. Πρόκειται για μια ανταλλαγή του εγώ, όπως γίνεται στους δραματουργούς. Ο Goethe τονίζει πως όλα τα πρόσωπα που παρουσιάζονται στον Σοφοκλή είναι οι καλύτεροι ρήτορες, διότι όταν έχουν μιλήσει όλοι, έχει κανείς την εντύπωση ότι η υπόθεσή τους είναι η πιο δίκαιη και η καλύτερη.