Κόμβοι στη συζήτηση για το έθνος

Προφανώς και στο ζήτημα του “έθνους”, ίσως σ’ αυτό περισσότερο, προέχει η ανάγκη προκαταρκτικής αποσαφήνισης των εννοιολογικών εργαλείων για την κατανόησή του. Η διασταύρωση επίσης ιστορικότητας και κανονιστικότητας, χωρίς αναγκαίο βέβαια τίμημα τον σχετικισμό των προσπελάσεων της ιστορίας και των ιδεών γι’ αυτήν, αποτρέπει την εισβολή του φολκλορισμού των μεθοδεύσεων του “πολιτικώς ορθού” που κυκλοφορεί κατά τα τελευταία χρόνια ως “απορρυθμιστική” πρακτική στη διεξαγωγή της έρευνας. Όπως υποδεικνύεται στο παρόν βιβλίο, οι διεργασίες ανάδυσης και στερέωσης του εθνικού κράτους συναπαρτίζουν αυτοτελές γνωστικό αντικείμενο που δεν θα μπορούσε να συρρικνωθεί στο “παροντικό” πεδίο παρατήρησης των ανθρωπολόγων, ενώ στην οπτική υποψιασμένων ιστορικών μπορεί να αποτελέσει πραγματικότητα γνώσιμη και κατανοήσιμη. Η προτεινόμενη στους “κόμβους” της σημερινής συζήτησης ερμηνευτική δυάδα: “εθνότητα” – “εθνικό κράτος”, στο βαθμό βέβαια που εμπλουτίζει διαρκώς την ιστορική της τεκμηρίωση, εκπέμπει τη βεβαιότητα ότι μπορεί να καταστήσει ταυτόχρονα “ανενεργές” τις δύο αντιτιθέμενες, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, θεωρίες για το “έθνος” (“γενεαλογική”, “κατασκευαστική”), με τον διπλά νοηματοδοτούμενο αυτόν όρο να συνεχίζει την έμμεση σταδιοδρομία του στην εννοιολόγηση τόσο της “εθνότητας” όσο και του “εθνικού κράτους”.