Καθίδρυσις Πατριαρχείου εν Ρωσσία

Ο λευκάδιος Σπυρίδων Ζαμπέλιος (1815-1881) εξιστορεί την πορεία της ίδρυσης του Πατριαρχείου της Μόσχας και Νέας Ρώμης από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Ιερεμία το 1589. Η εκλογή του Ιώβ ως πρώτου Πατριάρχη των Ρώσων σηματοδοτεί, σύμφωνα με τον Ζαμπέλιο, έναν ακόμη θρίαμβο του χριστιανισμού, εφάμιλλο των ναυμαχιών της Ναυπάκτου (1571) και του Ναυαρίνου (1827), που ταπείνωσαν “την αυθάδειαν του Τούρκου” και εξύμνησαν “παν γένος και δόγμα χριστιανικόν”. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου ο Ζαμπέλιος δημοσιεύει ένα ανέκδοτο ποίημα του μητρ. Ελασσώνας Αρσενίου, που έλαβε μέρος στη σύνοδο που έχρισε τον πρώτο Πατριάρχη της Ρωσίας. Εκτός από ιστοριογραφική αξία, το πόνημα του Ζαμπέλιου έχει και πολιτική σημασία. Ο φιλογενής ιστοριοδίφης υπογραμμίζει και αναδεικνύει τους ιστορικούς δεσμούς των Ελλήνων με τη Ρωσία, σε μία περίοδο που δεν είχε κάνει ακόμη την εμφάνισή του ο πανσλαβισμός στα Βαλκάνια.