Κατάλογος κοινών ελληνικών και τουρκικών λέξεων, εκφράσεων και παροιμιών

Η πρώτη εκδοχή του “καταλόγου” των 4.660 κοινών ελληνικών και τουρκικών λέξεων ήταν έτοιμη το 1992. Αποδείχτηκε πολύ χρήσιμη όταν τότε δίδασκα ελληνικά στους τουρκόφωνους φοιτητές μου στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας στο τμήμα “Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας”. Το ίδιο όφελος παρατηρήθηκε και όταν το 1999-2003 δίδαξα τουρκικά στους ελληνόφωνους φοιτητές μου στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου στο τμήμα “Μεσογειακών Σπουδών”. Οι ενδιαφερόμενοι μέσα σε πολύ μικρό διάστημα “έμαθαν” χιλιάδες λέξεις της άλλης γλώσσας, και αυτό επειδή με μια μόνο ανάγνωση απλώς “λάμβαναν γνώση” ότι ορισμένες λέξεις είναι κοινές. Δεν χρειάζεται η αποστήθιση αλλά μια απλή ενημέρωση για να εμπεδωθούν οι λέξεις.Οι “κοινές εκφράσεις και παροιμίες στην ελληνική και τουρκική γλώσσα” είναι μια πρώτη προσπάθεια σε αυτό το θέμα. Πρωτοεμφανίζεται εδώ. Η παροιμία είναι ένας εύληπτος συλλογισμός, θα μπορούσαμε να ορίσουμε τις εκφράσεις ως λέξεις ή φράσεις που φέρουν μεταφορική έννοια. Αυτός που “κάθεται στ’ αγκάθια” δεν είναι φακίρης αλλά απλώς κάποιος που είναι ανήσυχος. Αν και ο τουρκόφωνος εκφράζεται με τον ίδιο τρόπο (diken ustunde oturuyor), τότε λέμε ότι έχουμε μια κοινή “έκφραση”. Το σύνολο αυτών των κοινών εκφράσεων και παροιμιών είναι περίπου 1300.Η εργασία αυτή αποσκοπούσε να ανταποκριθεί σε αποκλειστικά διδακτικές ανάγκες. Μετά την αποπεράτωσή της όμως παρατηρώ ότι φέρει και πολιτιστικά μηνύματα. Στην εποχή των εθνικών κρατών και ταυτοτήτων όπου η (υποτιθέμενη) ιδιαιτερότητα μας αποτελεί θετικό σημείο αναφοράς και η (υποτιθέμενη αρνητική) διαφορετικότητα του άλλου ενισχυτικό σημείο της ταυτότητας μας, βλέπουμε ότι έχουμε κοινά σημεία με τον Άλλο. Χιλιάδες λέξεις μας υπενθυμίζουν ότι τελικά ανήκουμε σε ένα ευρύτερο χώρο όπου οι άνθρωποι ανταλλάσσουν κοινές αξίες και σήματα. Τα εθνικά στεγανά είναι σχετικά, μπορεί και πολύ σχετικά.