Ιστορία της ελληνικής νεφρολογίας

Το βιβλίο αυτό γράφτηκε μετά την απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Νεφρολογικής Εταιρείας (ΕΝΕ) να μου αναθέσει το εγχείρημα της παρουσίασης της εξελικτικής πορείας της Νεφρολογίας στον ελληνικό χώρο και να υποστηρίξει οικονομικά την προσπάθεια. Είχε προηγηθεί δική μου πρόταση. Θα πρέπει όμως εξ αρχής να δηλωθή πως ο οποιοσδήποτε έπαινος για την έκδοση του ανήκει στην ηγεσία της ΕΝΕ, που για πρώτη φορά στην τριακονταετή ιστορία της υιοθέτησε παρόμοιο αίτημα. Οι απόψεις που εκτίθενται στο βιβλίο εκφράζουν τους συγγραφείς και δεν δεσμεύουν την ΕΝΕ, ενώ οι οποιεσδήποτε ατέλειες βαρύνουν, όπως είναι φυσικό, τον συγγραφέα και επιμελητή της έκδοσης. Η δήλωση αυτή με την οποία αρχίζω το βιβλίο δεν θα πρέπει να θεωρηθή ως εκδήλωση είτε συμβατικής φιλοφροσύνης είτε επιδεκτικής μετριοφροσύνης. Αντανακλούν απολύτως τα αισθήματα μου και ελπίζω στην συνέχεια αυτού του μακρού προλόγου να γίνει αντιληπτό τι εννοώ.[…]Ο πρώτος, ο ανά χείρας, περιλαμβάνει όλες τις πληροφορίες που μπορέσαμε να επεξεργασθούμε από την εποχή του Ομήρου μέχρι το τέλος του 18ου αιώνα μ.Χ. Τότε, δηλαδή, που ο Διαφωτισμός στην Δύση έδινε σημαντική ώθηση στην εξέλιξη των θετικών επιστημών γενικά και της ιατρικής ειδικότερα, και που σημαδεύτηκε, για τους νεφρολόγους, από την ανακάλυψη της ουρίας στα ούρα το 1773 από τον Ρουέλ. Την ίδια περίπου εποχή άρχιζε η αναγέννηση της Ελλάδος που θα δημιουργούσε το Νεώτερο Ελληνικό Κράτος. Δώσαμε στον τόμο αυτόν τον υπότιτλο “δι’ ύδατος” θέλοντας να υπαινιχθούμε μαζί πολλά πράγματα. Αφ’ ενός, την σύνδεση στον νου των αρχαίων των γενικότερων κοσμολογικών φαινομένων και των εκδηλώσεων από το ανθρώπινο σώμα. Έτσι, οι τέσσερις εποχές αντιστοιχούν στα τέσσερα στοιχεία των Προσωκρατικών φιλοσόφων, τον αέρα δηλαδή και τη φωτιά και τη γή και το νερό, που με την σειρά τους έγιναν οι τέσσερις ιδιότητες, και συγκεκριμένα το θερμό, το υγρό, το ξηρό, και το στερεό. Και αργότερα οι τέσσεροι χυμοί του Ιπποκράτους. Το φλέγμα, το αίμα, η ξανθή και η μαύρη χολή. Όλη η φυσιολογία και η παθολογία του νεφρού ερμηνεύετο με διαταραχές κυρίως του μεταβολισμού και της κινητικής του ύδατος. Αλλά και όλες σχεδόν οι θεραπευτικές προσεγγίσεις για το ίδιο όργανο χρησιμοποιούσαν το νερό. Είτε σαν υδροποσία είτε σαν λουτροθεραπεία είτε σαν χορήγηση διουρητικών και εφιδρωτικών φαρμάκων. Το ύδωρ, λοιπόν, αποτελούσε τότε, όπως καί σήμερα, βασικό αντικείμενο μελέτης της νεφρολογίας. Η διαφορά από τον σύγχρονο ρόλο του έγκειτο στο ότι τότε ήταν το μοναδικό μέσο μελέτης και θεραπείας, εφ’ όσον -εκτός εξαιρέσεων- οι γιατροί ασχολούντο με το εξωτερικό του σώματος καί μόνον έμμεσα με το εσωτερικό. […](από τον πρόλογο του συγγραφέα)