Ιστορία και λογοτεχνία σε διάλογο ή Περί μυθικής και ιστορικής μεθόδου

Στον τόμο αυτό διερευνώ τον διάλογο ιστορίας – λογοτεχνίας στην καθ’ ημάς λογοτεχνία, και πιο ειδικά στην ποίηση. Η μελέτη οργανώνεται σε δύο άξονες: ο πρώτος, θεωρητικός άξονας αφορά τον καθορισμό των σχέσεων (ανταγωνισμού; διασταύρωσης; όσμωσης;) λογοτεχνίας και ιστορίας, ως οπτικών και λόγων/αφηγήσεων που διαμεσολαβούν τη γνώση μας για τον κόσμο. Ο δεύτερος, παραδειγματικός άξονας αφορά τον διάλογο που συνάπτουν με την ιστορία στα έργα τους Νεοέλληνες ποιητές του 19ου και του 20ού αιώνα. Στο βιβλίο προτείνεται μια τυπολογία των τρόπων (παραβολικός, αλληγορικός, συμπεριληπτικός, χρονογραφικός, ειρωνικός) βάσει των οποίων το ιστορικό ή μυθικό παρελθόν “συστοιχεί” (συνταυτίζεται, συσχετίζεται, διαλέγεται) με το βιωματικό παρόν στην ποίηση των Νεοελλήνων ποιητών, ρομαντικών και μοντερνιστών, μέσα από την ανάλυση αντιπροσωπευτικών κειμένων, και με στόχο τη διάκριση της “ιστορικής” από τη “μυθική μέθοδο”. Ειδικότερα εξετάζονται: ο εθνορομαντικός ιστορισμός, με έμφαση στο Κρητικό και το Κυπριακό ζήτημα, ο ιστορικός Καβάφης, ο “μυθιστορικός” Σεφέρης, η αντι-ιστορία του Μόντη. Από την εξέταση προκύπτει ότι η μυθική μέθοδος ενοποιεί παρελθόν – παρόν – μέλλον σε ένα καθολικευμένο σχήμα που εκφράζει το ιστορικό “πεπρωμένο” ενός λαού. Η ιστορική μέθοδος, από την άλλη, αναγνωρίζει τη δυναμική ενότητα του ιστορικού χρόνου, όπου η σχέση διαχρονίας – συγχρονίας νοείται ως συνάρτηση, όχι εξίσωση (κάτι “παγιωμένο”). Η εφαρμογή του γενικού αυτού σχήματος στα κείμενα αποκαλύπτει διάφορες όψεις των σχέσεων ιστορία – λογοτεχνίας διηθημένες από την ποιητική ιδιοσυγκρασία του κάθε δημιουργού, σε συνάρτηση με το πολιτισμικό παράδειγμα κάθε εποχής.