Η γλώσσα και το εικοσιένα

Τα περισσότερα από τα δεινά και οι δραματικώτερες δοκιμασίες του Ελληνισμού στον ενάμιση περίπου αιώνα ελεύθερου εθνικού βίου έχουν τις ρίζες τους στα τραγικά λάθη στρατηγικής που σημειώθηκαν, συνειδητά ή από πλάνη και απειρία, στα χρόνια του μεγάλου ξεσηκωμού.Το πρώτο ήταν η καταπρόδωση των δημοκρατικών ιδεών που αποτελούσαν μια από τις κινητήριες δυνάμεις του Εικοσιένα.Παρά τη μακραίωνη δουλεία υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις για ένα εθνικό και πολιτιστικό άλμα, που θα ευθυγράμμιζε σύντομα το νεότευκτο κράτος με τις προηγμένες χώρες της Δύσης και θα δημιουργούσε, πάνω ακριβώς στην άρθρωση Ευρώπης και Ασίας, μια εστία ακτινοβολίας, σε περίοδο μάλιστα που ψυχορραγούσε ο “μεγάλος ασθενής” της Ανατολής. Τελικά, οι επίδοξοι κληρονόμοι της τουρκικής εξουσίας, επιχώριοι ή επήλυδες, και οι ξένες επεμβάσεις οδήγησαν σε λύσεις καταστροφικές για το μέλλον του έθνους· τα φιλελεύθερα πολιτεύματα που ψήφισαν οι εθνικές συνελεύσεις μέσα στη φωτιά του πολέμου ακολούθησε η οθωνική απολυταρχία. […](από τον πρόλογο του βιβλίου)