Η γενεαλογία της ηθικής

Οι ιδέες μου για την προέλευση των ηθικών μας προ- καταλήψεων -γιατί αυτό ακριβώς πραγματεύομαι σε τούτο το πολεμικό έργο -παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά διακριτικά και λακωνικά, σ’ εκείνη τη συλλογή αφορισμών με τον τίτλο “Ανθρώπινο, Πολύ Ανθρώπινο: Ένα βιβλίο για Ελεύθερα Πνεύματα”. Είχα αρχίσει τη σύvταξη του έργου στο Σορέντο, κάποιο χειμώνα που μου έτυχε να σταματήσω εκεί σαν τον ταξιδιώτη που ξαποσταίνει κάπου, και να αγκαλιάσω με το βλέμμα την απέραντη και επικίνδυνη χώρα που είχε διασχίσει το πνεύμα μου ως τότε. Ήταν τον χειμώνα του 1876-77 . Οι καθαυτές ιδέες μου όμως ήταν ακόμη παλιότερες. Στην ουσία, ήταν οι ίδιες ιδέες που επεξεργάζομαι ξανά σ’ αυτές τις μελέτες… ας ελπίσουμε ότι το μεγάλο χρονικό διάστημα που πέρασε τις ωφέλησε, ότι έγιναν πιο ώριμες, πιο καθαρές, πιο στέρεες, πιο τέλειες! Το γεγονός ότι παραμένω σταθερός σ’ αυτές ακόμη και σήμερα, το ότι στο μεταξύ συνδέθηκαν περισσότερο η μία με την άλλη, το ότι αναμίχτηκαν και συγχωνεύτηκαν η μία με την άλλη, εντείνει μέσα μου τη χαρούμενη βεβαιότητα ότι δεν γεννήθηκαν στο πνεύμα μου μεροληπτικά, τυχαία και σποραδικά, αλλά αvτίθετα, ότι φύτρωσαν από την ίδια ρίζα, από μια βαθιά θέληση για γνώση που κυριαρχεί στον εσωτερικό κόσμο, και που εκφράζει όλο και πιο καθοριστικά απαιτήσεις για όλο και πιο ακριβείς έννοιες. Μόνο μ’ αυτό τον τρόπο αξίζει να στοχάζεται ένας φιλόσοφος.