Η δράση των αγίων ιεροκηρύκων και οι αντιδράσεις του κυπριακού ποιμνίου (4ος-12ος αιώνας)

Όπως έχει αναφερθεί από λατίνο συγγραφέα, ο κόσμος είναι μια σκηνή, ήλθες, είδες και απήλθες. Το απόφθεγμα αυτό καταγράφει μια διαχρονική πραγματικότητα. Οι ομοιότητες της ανθρώπινης καθημερινότητας με το θέατρο είναι αυταπόδεικτες, καθώς σε όλη μας τη ζωή καλούμαστε να υποδυθούμε ρόλους, να συμμετάσχουμε σε ομάδες, να αποτελέσουμε ακροατήριο, συνάθροιση, κοινό, εκκλησίασμα. Η εκκλησία και η κάθε θρησκευτική τελετουργία ή λατρεία συστηματοποιεί αυτά τα δεδομένα, οριοθετώντας τους πομπούς και τους δέκτες. Υπάρχει η εντύπωση ότι οι δέκτες είναι συνήθως οι παθητικοί θεατές που απλά αποδέχονται τα μηνύματα του πομπού. Φαίνεται, όμως, ότι η ίδια η φύση του ανθρώπου αποστρέφεται την παθητικότητα. Η επιδοκιμασία των μηνυμάτων μιας ομιλίας δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως μη δράση. Αντίθετα, πολλές φορές, αποτελεί μια συντεταγμένη δυναμική τοποθέτηση των πολλών στην άποψη του ενός. Το ίδιο ισχύει και για την αποδοκιμασία ή την απόρριψη των μηνυμάτων του πομπού.Το Βυζάντιο, μια κοινωνία όπου στροβιλίζονταν ενάρετοι και αμαρτωλοί, αγίες και μάγισσες, άγγελοι και διάβολοι, υπάκουε απόλυτα στη θεατρική διάταξη του κόσμου, ίσως μάλιστα όσο λίγες κοινωνίες στην ιστορία. Πέρα από το Θεό, οι Βυζαντινοί λάτρευαν την εθιμοτυπία, την παράσταση, την ίδια τη λατρεία του Θεού. Αφαιρώντας το δέος από τη χωροταξία του χριστιανικού ναού έχουμε ένα θέατρο, όπου οι πιστοί, ως ευσυνείδητο ακροατήριο, είχαν το δικό τους ρόλο, ένα ρόλο που τεκμηρίωναν μέσα από μια σαφέστατη θέση που συνήθως μετουσιωνόταν σε αντίδραση -θετική ή αρνητική- απέναντι στα όσα εισέπρατταν από τους ιεροκήρυκες. Αυτό αποτελεί και το θέμα του παρόντος βιβλίου.