Γυναικείες διαδρομές: Η Γαλατεία Καζαντζάκη και το θέατρο

Η Γαλάτεια Καζαντζάκη ανήκει στους συγγραφείς των οποίων η προσωπική με την πνευματική ιστορία είναι απόλυτα συνυφασμένες. Έχοντας ζήσει μια ιδιόμορφη και εκτός των ορίων -τοπικών και χρονικών ζωή, παράλληλα έχει χαράξει και τα όρια του δημιουργικού της πεδίου. Η ερμηνεία του έργου της -εξίσου δύσκολη όσο και της ζωής της- απαιτεί παράλληλη σπουδή και των δύο πεδίων, τα οποία άλλοτε παρακολουθούμε από κοντά, άλλοτε πάλι χάνουμε ξαφνικά το νήμα. Η πρόωρη καταξίωση από τους συγχρόνούς της και η εξίσου αναπάντεχη λήθη της από τους μεταγενέστερους συνιστούν σπάνιο φαινόμενο για μια συντεχνία, όπου συνήθως η αξία αναγνωρίζεται μετά θάνατον.Εμφανίζεται στον πνευματικό χώρο πολύ νέα, καταρρίπτοντας το μύθο της πολιτισμικής υπεροχής της πρωτεύουσας και αναδεικνύοντας την επαρχιώτικη -αλλά όχι τυχαία- καταγωγή της. Ερωτεύεται και διακηρύσσει μέσω των κειμένων της τον έρωτά της. Υπερβαίνοντας όλους τους ηθικούς και κοινωνικούς κώδικες της εποχής, έρχεται στην πρωτεύουσα για να ζήσει μαζί με το σύντροφό της, τον Νίκο Καζαντζάκη, που επίσης έχει δημόσιο λόγο στρεφόμενο κατά του κοινωνικού και πνευματικού καθεστώτος της εποχής.Η εξέλιξη των δύο νεαρών διανοουμένων προβλέπεται ευοίωνη αλλά οι δρόμοι τους χωριστοί. Ωστόσο συμβιώνουν, παντρεύονται και χωρίζουν. Ο σύντροφος, θέτοντας στόχους υψηλούς, θα εξελιχθεί στον πολυγραφότατο και πασίγνωστο συγγραφέα, η Γαλάτεια, πατώντας στέρεα, θα ακολουθήσει μια γήινη τροχιά, ιδιαίτερα πλούσια σε διάρκεια αλλά και ποικιλία. Αυτή την τροχιά επιχειρούμε να παρακολουθήσουμε στην παρούσα μελέτη, εστιάζοντας στον αγαπημένο σταθμό της Γαλάτειας, και κατά τη γνώμη μας τον πω ταιριαστό με την ιδιοσυγκρασία της: το δραματικό είδος. Η μελέτη του σχετικού πλούσιου υλικού την αναδεικνύει σε σημαντική εκπρόσωπο του μοντερνισμού, έχοντας δεχθεί την επίδραση των σημαντικότερων ευρωπαϊκών αισθητικών ρευμάτων της εποχής. Στη διάκριση αυτή συνηγορεί τα μέγιστα η παρουσία στο έργο της του σπάνιου -ίσως μοναδικού για την εποχή αισθητικού ρεύματος του εξπρεσιονισμού, που αιφνιδίασε την αριστερή αλλά και δεξιά διανόηση της εποχής και απέδειξε την ανεπάρκειά τους. Η περίπτωση της Γαλάτειας είναι ένα ιδιαίτερο φαινόμενο στο χώρο των ελληνικών γραμμάτων, καθορισμένο βέβαια από τους συντελεστές του τόπου και του χρόνου, σφραγισμένο όμως ανεξίτηλα από τη γυναικεία φύση και την ιδιόμορφη ιδιοσυγκρασία της συγγραφέως. Ο “μαχόμενος ανθρωπισμός” που χαρακτηρίζει το έργο της αλλά και τη ζωή της, την κατατάσσει ανάμεσα στα λίγα εκείνα άτομα που αξιώθηκαν να ζήσουν, κατά την έκφραση του Γιώργου Σεφέρη, “αυθεντική ζωή”.