Γνωμικά, παροιμίες, εκφράσεις

Η ποντιακή διάλεκτος είναι πλούσια σε γνωμικά, παροιμίες, ευχές, κατάρες και εκφράσεις που δίνουν ιδιαίτερη ζωντάνια και ομορφιά στη γλώσσα μας.Όταν το 1992 ανέλαβα την επιμέλεια του περιοδικού “Ποντιακό Βήμα” της Ευξείνου Λέσχης Κοζάνης, βασική μου επιδίωξη ήταν να εμπλουτισθεί το περιοδικό, εκτός από τα Ιστορικά και Λαογραφικά κείμενα τα σχετικά με τον Πόντο, με περισσότερα κείμενα της διαλέκτου: αυθεντικά πεζού λόγου χαρακτηριστικά των ιδιαίτερων περιοχών του Πόντου, ποιητικού λόγου, τραγούδια, ανέκδοτα, παροιμίες, γνωμικά κ.λπ.Την περίοδο εκείνη είχαν κυκλοφορήσει, με δική μου επιμέλεια, σε δύο εκδόσεις, γραπτά κείμενα του Στάθη Χριστοφορίδη-Σάρπογλη με τίτλο “Μαύρα καίρους και μαύρα ημέρας”, η πρώτη με υπότιτλο “Αμιραντ’-Αραπαντί'” το έτος 1986 και η δεύτερη με υπότιτλο “Ο Γιάγκον” το 1989 και προετοιμαζόταν η τρίτη έκδοση με υπότιτλο “Κουνάκα η γενέτειρα” η οποία κυκλοφόρησε το 1993. Ο πλούτος των χαρακτηριστικών εκφράσεων, παροιμιών, γνωμικών κ.λπ. στα κείμενα των εκδόσεων αυτών, με παρακίνησε στην περισυλλογή και καταγραφή τους και στην αναζήτηση παρόμοιου πλούτου σε άλλες ποντιακές εκδόσεις. Εκδόσεις από τις οποίες αντλήθηκαν και καταγράφηκαν εκφράσεις, παροιμίες κ.λπ. είναι: 1) Γεωργίου Ζερζελίδη α) “Το Καλαντόνερον”, Αθήνα 1950, β) “Η Σωνιτσα”, Αθήνα 1967, γ) “Το ψωμίν”, Αθήνα 1972. 2) Παντελή Μελανοφρύδη “Η εν Πόντω ελληνική γλώσσα”, Βατούμ 1910, επανέκδοση Αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1987. 3) Σάββα Ιωαννίδη, “Ιστορία και στατιστική της Τραπεζούντος”, Κωνσταντινούπολη 1870, επανέκδοση Αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1988 και 4) Ανθίμου Παπαδοπούλου”Ιστορικόν Λεξικόν της ποντιακής διαλέκτου”, της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, Παράρτημα 3 (Α-Λ Αθήνα 1958, Μ-Ω Αθήνα 1961). Το υλικό που συγκεντρώθηκε και ταξινομήθηκε, άρχισε να δημοσιεύεται στο περιοδικό “Ποντιακό Βήμα” της Ευξείνου Λέσχης Κοζάνης, από το τεύχος 38 του 1994, κατ’ αλφαβητική σειρά των λέξεων με τις οποίες έχουν σχέση οι παροιμίες, γνωμικά κ.λπ. και σε συνέχειες εικοσιεννέα (29) συνολικά τευχών, ολοκληρώθηκε η δημοσίευσή του το έτος 2003 με το τεύχος 74-75.Το δημοσιευμένο στα 29 τεύχη του περιοδικού “Ποντιακό Βήμα” υλικό των παροιμιών, εκφράσεων κ.λπ., που την περίοδο των τμηματικών ανά τρίμηνο εκδόσεων έφερε σε επαφή τους συνδρομητές του περιοδικού με τον πλούτο αυτό της διαλέκτου μας, σήμερα, αποτελεί πλέον διάσπαρτο αρχειακό υλικό, στο οποίο δεν είναι εύκολη η πρόσβαση όσων επιθυμούν να έρθουν σε επαφή μαζί του.Έτσι θεώρησα υποχρέωσή μου να προβώ στην έκδοση αυτού του βιβλίου, για χάρη κυρίως των νέων τρίτης και επόμενων γενεών των Ποντίων, που επιθυμία τους θα είναι να πλουτίσουν τις γνώσεις τους, αλλά και να νοστιμίσουν, σαν το αλατοπίπερο, τη γλώσσα τους, την ποντιακή διάλεκτο που θα ήθελαν να μιλούν ή να γράφουν.(Από τα εισαγωγικά του βιβλίου)