Έναν αιώνα πριν: Η Λέσβος το 1912

“Το βιβλίο, που παρουσιάζεται εδώ, μαρτυρεί και τις δυσχέρειες, που γενικότερα η Χώρα μας και ειδικότερα η Λέσβος, υπέστησαν υπό τον τουρκικό ζυγό και μετά, κατά τη διάρκεια της σταδιακής ολοκληρώσεως του νέου Ελληνικού κράτους. Οι εκθέσεις των πρώτων Ελλήνων αξιωματούχων, που επισκέφθηκαν την Λέσβο και κατέγραψαν λεπτομερώς την γεωλογία, την γεωργία και κτηνοτροφία, την οικονομία και την εκπαίδευσή της στην ανατολή της Ελευθερίας, προβάλλουν ταυτόχρονα και την φτώχεια, που πέρασε το νησί, αλλά και την ελπίδα που δημιούργησε στους κατοίκους του η απελευθέρωσή του. Οι ίδιες εκθέσεις μαρτυρούν, επίσης, τον επαγγελματισμό των πρώτων εκείνων Ελλήνων δημοσίων υπαλλήλων, που με υπομονή, γνώση, κατανόηση και, ακόμα, με συγκινητική ανθρωπιά για τα δεινά του φτωχότερου τμήματος των κατοίκων της νήσου, παρεσκεύασαν τις καταγραφές τους, κατέδειξαν τις αδυναμίες της οικονομίας της και προέβησαν σε υποδείξεις, με πολλή καλή επίγνωση της καταστάσεως και γνώση για τα μέτρα που υπεδείκνυαν.” (από τον πρόλογο του Βασίλειου Μαρκεζίνη)