Εκκλησία και κοινωνικά έθιμα

Η διερεύνηση της σχέσης εθίμων και εκκλησίας δεν στοχεύει να απαντήσει σε ιστορικά ζητήματα και προβλήματα που προκύπτουν από αυτή. Δεν περιλαμβάνει επίσης ενασχόληση με λαογραφικά έθιμα. Σκοπεύει σε μια συστηματική εξέταση α) της δυναμικής των κοινωνικών εθίμων στη διαμόρφωση κοινωνικών συμπεριφορών, β) του τρόπου μετάβασης από το δεδομένο στο ηθικά αξιοποιήσιμο, γ) του βαθμού διαμόρφωσης ή αλλοίωσης του εκκλησιαστικού ήθους. Υπογραμμίζουμε ότι η φύση της έρευνας είναι τέτοια που μας επιβάλλει να κινούμαστε στις παρυφές της θρησκείας, της ηθικής και του δικαίου και να μην μπαίνουμε στον πυρήνα τους. Εξαίρεση γίνεται μόνο στην περίπτωση της ηθικής, αφού είμαστε υποχρεωμένοι να προσεγγίζουμε κάθε φορά την ηθική μετακίνηση που επιχείρησε ο Χριστιανισμός.Από την άποψη της χρησιμότητας, σημειώνουμε ότι μέσα από αυτή τη διαδικασία είναι δυνατή η διάκριση των “πνευμάτων”, τι δηλαδή είναι καθαρά χριστιανικό και τι νόθο-εθιμικό, και η συνειδητοποίηση της ανάγκης για μια μεταχριστιανική και μεταηθική επανατοποθέτηση απέναντι στην αποκαλυπτική αλήθεια και το ορθόδοξο ήθος ως κοινωνικό ήθος.