Εικόνες με την υπογραφή “Χειρ Αγγέλου”

Το Μουσείο Μπενάκη προγραμμάτισε το 2005 μια έκθεση αφιερωμένη στο ζωγράφο Άγγελο και στην κρητική ζωγραφική του 15ου αιώνα, με στόχο να συγκεντρωθούν τα έργα του, που σήμερα βρίσκονται διασκορπισμένα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, και να παρουσιασθούν πλαισιωμένα από εικόνες του πρώιμου και του δεύτερου μισού του 15ου αιώνα.Στο πλαίσιο της έκθεσης αυτής, κρίθηκε σκόπιμο να μελετηθεί τεχνολογικά μια ομάδα ενυπόγραφων έργων του Αγγέλου, προκειμένου να καταγραφούν συστηματικά τα υλικά, η τεχνική και ο ζωγραφικός τρόπος του σημαντικού αυτού καλλιτέχνη. Το εργαστήριο συντήρησης εικόνων του Μουσείου Μπενάκη ανταποκρίθηκε πρόθυμα στην πρόταση της Μαρίας Βασιλάκη, υπεύθυνης για τη διοργάνωση της έκθεσης, και ανέλαβε το συντονισμό του όλου εγχειρήματος. Παρά το γεγονός ότι ο χρόνος διεξαγωγής της έκθεσης τελικά μετατέθηκε, η μελέτη, όντας ήδη σε εξέλιξη, ολοκληρώθηκε απρόσκοπτα.Καθοριστικής σημασίας για τη διεξαγωγή και την ολοκλήρωση της υπήρξε, όπως πάντα, η αμέριστη συμπαράσταση του διευθυντή του Μουσείου Άγγελου Δεληβορριά, που ακούραστα και με όλες του τις δυνάμεις ενθαρρύνει κάθε πρωτοβουλία του Τμήματος Συντήρησης, ιδιαιτέρως δε εκείνες που αφορούν στον τομέα της τεχνολογικής έρευνας των έργων.Η απόφαση του για την τελική παρουσίαση των συμπερασμάτων με τη σημερινή τους μορφή, ως ανεξάρτητης έκδοσης του Μουσείου, εκφράζει τη βούληση για ενεργό συμμετοχή του Μουσείου Μπενάκη στη μελέτη της βυζαντινής και μεταβυζαντινής ζωγραφικής, με τη συνδρομή επιστημονικών μεθόδων εξέτασης και ανάλυσης.Είναι παραπάνω από βέβαιο ότι χωρίς τη θερμή του υποστήριξη, η δημοσίευση αυτή θα είχε όχι μόνο διαφορετική μορφή, αλλά και θα υπόκειτο σε πρακτικές δεσμεύσεις με αντίκτυπο σε ποιοτικά της γνωρίσματα.Θερμές ευχαριστίες οφείλονται επίσης στη Διοικητική Επιτροπή του Μουσείου, τόσο για την έγκριση ανάληψης της εργασίας, όσο και για την αρωγή της προσπάθειας σε όλα της τα στάδια.Η μελέτη της ομάδας των έργων του Αγγέλου, κατέστη δυνατή χάρη στην άμεση ανταπόκριση του διευθυντή του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου Αθηνών, δρα Δημήτρη Κωνστάντιου και του Σεβασμιώτατου Καθηγουμένου αρχιμανδρίτη της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίου Ιωάννου του θεολόγου Πάτμου κ.κ. Αντίπα, οι οποίοι ενέκριναν το αίτημά μας για την έρευνα των σημαντικότατων ενυπόγραφων έργων που διαθέτουν στις συλλογές τους και παρείχαν κάθε δυνατή βοήθεια προς το σκοπό αυτό.Η συνεργασία με τα τμήματα συντήρησης του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου της Αθήνας και της Ι.Μ. Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου καθώς και με τα εργαστήρια του διαγνωστικού κέντρου “Ορμύλια” και του Τμήματος Συντήρησης Έργων Τέχνης του ΤΕΙ της Αθήνας, που ανέλαβαν το έργο της αναγνώρισης των υλικών, υπήρξε όχι μόνο εποικοδομητική αλλά ουσιαστικά εγκάρδια και γόνιμη, παρέχοντας έτσι τη δυνατότητα της συστηματικής ανταλλαγής εμπειριών και γνώσεων.Προϊόν αυτής της συνεργασίας αποτελούν οι τέσσερις μελέτες που δημοσιεύονται στον παρόντα τόμο, οι οποίες εισφέρουν, καθεμία από τη δική της οπτική, νέα στοιχεία στη μελέτη της τέχνης του Αγγέλου και στη διαδικασία παραγωγής εικόνων από το εργαστήριό του. […](από την εισαγωγή των επιμελητών)