Ατέλειωτες αναμνήσεις

“Πόσο τα αλλοτινά πάθη μου φαίνονταν μάταια τώρα που αυτό το χειμωνιάτικο πρωινό διέσχιζα, ατάραχος και γαλήνιος ως τα βάθη της καρδιάς, την πρώτη απόσταση του γνώριμου δρόμου. Να που ξαναγύριζα στα μικρά μου περιβόλια, στο σπίτι μου με την άσπρη πέτρα, ανάμεσα στους απλούς και αγνούς ανθρώπους. Όμως τα όρια δεν ήταν πλέον εκεί που είχα πιστέψει. Οι κυματοειδείς πλαγιές της γενέτειράς μου δεν οριοθετούσαν πια το σύμπαν μου. Μακρυά τους, είχα μάθει ν’ ανιχνεύω τα πλούτη που περιέκλειαν οι καθαρές γραμμές τους. Στο εξής, προσεκτικός στα αρώματα, στα χρώματα, στις αλλαγές του ουρανού, στις κινήσεις των ζώων, στους κύκλους των εποχών, στα έθιμα των ανθρώπων υποταγμένων στο ρυθμό της ζωής, αυτής της γωνιάς γης και αυτού του ανθρώπινου γένους, θα μπορούσα να ενώσω την αναπνοή μου στο ίδιο ρυθμό της παντοδυναμίας των προπατορικών αναπνοών. Αυτή η ευκολία, που κατακτήθηκε μετά από τόσα σφάλματα, μου παρείχε την τελευταία απόδειξη: γινόμουν ελεύθερος άνθρωπος, αμέσως μόλις η ελευθερία μου αναγνώριζε τον εαυτό της στην υλική πραγματικότητα του εδάφους μου”.