Ανοίξετε την πόρτα σας!

Το έθιμο των καλάντων παρουσιάζει ιδιαιτερότητες που δύσκολα τις συναντά κανείς σε άλλα παραδοσιακά έθιμα. Από τη μία είναι η εκπληκτική διάδοσή τους, καθώς το έθιμο επιτελούνταν από τις πόλεις μέχρι το τελευταίο χωριό. Από την άλλη είναι ένα από τα λιγοστά έθιμα που ζουν μέχρι και σήμερα, τόσο στα χωριά όσο και στα μεγάλα αστικά κέντρα, και μάλιστα με παρόμοια -σε γενικές γραμμές- λειτουργία. Οι ιδιαιτερότητες αυτές οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στη σύνδεση των τραγουδιών αυτών με σημαντικές γιορτές στον κύκλο του χρόνου αλλά και στον αγερμικό τους χαρακτήρα, δηλαδή στη λήψη φιλοδωρημάτων, βασικό κίνητρο για τις παρέες των καλαντιστών σε κάθε εποχή. Ωστόσο, ενώ στις παραδοσιακές κοινωνίες κάλαντα λέγονταν σε διάφορες περιστάσεις (Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Θεοφάνια, Λαζάρου, 1η Μαρτίου κ.λπ.), σήμερα παρουσιάζουν πια ευρεία διάδοση μόνο εκείνα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί αρκετές συλλογές με κάλαντα από ολόκληρο τον ελληνικό χώρο, ενώ έχουν κυκλοφορήσει αξιόλογες εκδόσεις με ηχογραφήσεις καλάντων από διάφορες περιοχές. Οι ηχογραφήσεις αυτές αποτελούν συνήθως σύγχρονες επανεκτελέσεις, συχνά μάλιστα με πλούσια ενορχήστρωση και με συντελεστές που δεν κατάγονται από την περιοχή προέλευσης του τραγουδιού. Λίγες σχετικά είναι οι περιπτώσεις που τα κάλαντα τα τραγουδούν ντόπιοι, αποδίδοντας πιστά το ιδιαίτερο μουσικό και γλωσσικό ιδίωμα της περιοχής και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα που έχει το έθιμο σε κάθε τόπο.Το μουσικό αρχείο του Σίμωνα Καρά αποτελεί από την άποψη αυτή για το έθιμο των καλάντων ένα πραγματικό θησαυροφυλάκιο, καθώς οι καταγραφές του, τόσο σε χειρόγραφο (μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’50) όσο και σε ταινίες (μεταξύ 1957 και 1990) περιλαμβάνουν εκατοντάδες κάλαντα, τραγουδισμένα αποκλειστικά από ντόπιους.