Ανδρών μέτρον μηχανή

Ο νεώτερος δυτικός πολιτισμός πέτυχε πρώτος μέσα στην παγκόσμια ιστορία πραγματικά οικουμενική εξάπλωση και μέσα απ’ αυτήν ο πλανήτης ενοποιήθηκε στη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα. Τούτη η εξάπλωση και τούτη η ενοποίηση στηρίχτηκαν στην επίσης πρωτοφανή μέσα στην παγκόσμια ιστορία ανάπτυξη της τεχνικής, μετά τον 16ο και κυρίως μετά τον 18ο αι. Έτσι, στην κοινή γνώμη της Δύσης επικράτησε επί αιώνες η φιλάρεσκη αντίληψη ότι η τεχνική υπεροχή σημαίνει πολιτισμική υπεροχή και κατ’ επέκταση φυλετική υπεροχή. Με άλλα λόγια: ο δυτικός πολιτισμός όρισε την ταυτότητά του με βάση κριτήρια και σημεία όπου υπερτερούσε ο ίδιος. Η σχέση του λοιπόν με τους άλλους πολιτισμούς αποτελεί ένα κρίσιμο πεδίο και ένα κλειδί προκειμένου να συλλάβουμε την ιστορική του πράξη, αλλά και το ιστορικό του μέλλον. Ο Michael Adas, αξιοποιώντας έναν εκπληκτικό πλούτο υλικού και μαρτυριών, συνθέτει το πανόραμα αυτής της διαδικασίας με νηφαλιότητα και με αίσθηση ιστορικής δικαιοσύνης. Δεν υπογραμμίζει μόνο την κύρια τάση της, αλλά υπενθυμίζει και τις φωνές όσων της αντιστάθηκαν, αρνούμενοι να δεχτούν την ταύτιση τεχνικής και πολιτισμικής υπεροχής. Και τέλος θέτει το ερώτημα, τι μπορεί να σημαίνει ένας “εκσυγχρονισμός”, ο οποίος θέλει να είναι κάτι διαφορετικό από τη δουλική υιοθέτηση του δυτικού τεχνικού και βιομηχανικού προτύπου.