Αιχμάλωτη σκέψη

Γραµµένη στο Παρίσι, τους πρώτους ήδη µήνες της αυτοεξορίας του στη Δύση, η “Αιχµάλωτη σκέψη” του Μίλος, µια από τις πιο οξυδερκείς και διεισδυτικές προσεγγίσεις του σταλινισµού, προκάλεσε αρχικά την οργή και την αγανάκτηση πολλών Ευρωπαίων διανοουµένων, οι οποίοι ζούσαν ακόµη τότε τον “µήνα του µέλιτος” µε τη Σοβιετική Ένωση και τα κοµµουνιστικά καθεστώτα της ανατολικής Ευρώπης. Σήµερα, η “Αιχµάλωτη σκέψη” θεωρείται ένα από τα µείζονα έργα καταδίκης του ολοκληρωτισµού, δίπλα στο “Μηδέν και το άπειρο” του Καίσλερ, το “1984” του Όργουελ και το “Μια ηµέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς” του Σολζενίτσιν. Η “Αιχµάλωτη σκέψη” ρίχνει άπλετο φως στον τρόπο µε τον οποίο τα ολοκληρωτικά καθεστώτα κατορθώνουν να επιβάλλουν την απόλυτη κυριαρχία τους στη σκέψη των πολιτών, και των διανοουµένων ειδικότερα, επιστρατεύοντας άλλα µέσα, πέρα από την τροµοκράτηση και τη βία. Ανυποχώρητα υπέρµαχος της πνευµατικής ελευθερίας, ο Μίλος, µε το έργο του αυτό αλλά και γενικότερα, έπαιξε σηµαντικό ρόλο στην πορεία αφύπνισης και αντίστασης των διανοουµένων στον σταλινικό δεσποτισµό, τόσο στην Πολωνία όσο και στις άλλες χώρες του “υπαρκτού σοσιαλισµού”. Όπως είχε γράψει ο γνωστός πολιτικός φιλόσοφος σερ Αϊζάια Μπερλίν, η “”Αιχµάλωτη σκέψη” αποδίδει µε µοναδικό τρόπο τα πολιτισµικά συµφραζόµενα του ολοκληρωτισµού”.