Αγορές, έμποροι και εμπόριο στο Βυζάντιο (9ος – 12ος αι.)

Το εμπόριο και γενικότερα οι οικονομικές δραστηριότητες στο Βυζάντιο έχουν γίνει κατά τις τελευταίες δεκαετίες αντικείμενο ευρείας και, ως έναν βαθμό, συστηματικής μελέτης. Τα γραπτά κείμενα δεν αποτελούν πλέον τη μοναδική πηγή αλλά αξιοποιούνται σε συνδυασμό με τα νομισματικά και λοιπά αρχαιολογικά ευρήματα (μεταξύ άλλων τα μεσαιωνικά ναυάγια), γεγονός που επιτρέπει την αναθεώρηση παλαιότερων απόψεων και την εξαγωγή εγκυρότερων πορισμάτων. Η εξέχουσα θέση που κατείχε η Κωνσταντινούπολη στην αυτοκρατορία -και στον μεσαιωνικό κόσμο ευρύτερα-, η εκθαμβωτική λάμψη της και βέβαια το γεγονός ότι οι περισσότεροι σύγχρονοί της συγγραφείς αναφέρονται σε αυτήν κυρίως εμπόδιζαν συχνά τους ερευνητές να εξετάσουν το Βυζάντιο στο σύνολό του, με αποτέλεσμα πολλές από τις έρευνες να περιορίζονται στην πρωτεύουσα και να παραμελείται η μελέτη της περιφέρειας. Με τον τρόπο αυτόν η εικόνα που διαμορφωνόταν για το Βυζάντιο δεν ήταν αντιπροσωπευτική για ολόκληρη την επικράτειά του. Στην παρούσα μελέτη, της κ. Μαρίας Γερολυμάτου, κύριας ερευνήτριας του Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών, εξετάζονται οι εμπορικές δραστηριότητες στο Βυζάντιο ισόρροπα, τόσο στην πρωτεύουσα όσο και στην περιφέρεια, και αυτό αποτελεί μία από τις αρετές της. Η συγγραφέας επέλεξε προς εξέταση την περίοδο από τον Θ’ αιώνα ως την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Δυτικούς το 1204, δηλαδή την εποχή της οικονομικής ανόδου. Μεταξύ των διαφόρων επιμέρους ζητημάτων που εξετάζονται, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η έρευνα για τον ρόλο που διαδραμάτιζε το κράτος στην άσκηση εμπορικών δραστηριοτήτων (έλεγχος, φορολογία κλπ.), ένα θέμα που παλαιότερα είχε απασχολήσει επίσης την έρευνα. Πρόκειται για μια αξιόλογη συμβολή στη μελέτη του Βυζαντίου.Ταξιάρχης Γ. Κόλιας Διευθυντής ΙΒΕ/ΕΙΕ