Αφήγηση και αφηγήσεις

Οι πολύ σύγχρονοι και (μετά)μοντέρνοι όροι αφήγημα ή αφήγηση έχουν, οπως συνήθως συμβαίνει, αρχαία προέλευση. Η “αφήγησις” συναντάται κυριώς στους αλεξανδρινούς γραμματικούς και ρήτορες, ενώ το “αφήγημα” σε συγγραφείς της χριστιανικής εποχής. Οι δύο όροι συχνά στην εποχή μας χρησιμοποιούνται ως ταυτόσημοι, και όχι μόνο στη καθομιλουμένη: εμφανίζονται στο λεξιλόγιο της ρητορικής ακόμα και των πολιτικών και των δημοσιογράφων. Στη σύγχρονη θεωρία της λογοτεχνίας το αφήγημα ορίζεται ως το αποτέλεσμα της αφηγηματικής πράξης, σύνηθως του πεζού λόγου, η έκθεση ή η εξιστόριση πραγματικών ή φανταστικών γεγονότων· η αφήγηση σχεδόν ομοίως ως έκθεση φανταστικών ή πραγματικών γεγονότων με ορισμένο τρόπο: προφορικό ή γραπτό λόγο, εικόνα ή κίνηση. Αντιστοιχούν το μεν αφήγημα στον γαλλικό όρο recit, ενώ η αφήγηση στον όρο narration. Γενικά, δίχως η ταύτιση να είναι αδόκιμη, αφήγηση μπορεί να ορισθεί ως η διαδικασία του αφηγείσθαι και αφήγημα ως το τελικό προιόν κυρίως του γραπτού λόγου, ο οποίος όμως μπορεί να αναπαραχθεί και προφορικά. Η κάπως υποκειμενική αυτή αντίληψη, επιτρεπτή στη λογοτεχνία, και εμφανιστεί και στην ιστοριογραφία του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα και εφεξής.Η ελληνική θεατρολογία παρότι έχει εμπλουτιστεί με έναν ικανό αριθμό μονογραφιών και σφαιρικών μελετών, εξακολουθεί να έχει ανάγκη από έρευνα και μελέτη πηγών. Ως πηγές νοούνται βέβαια τα αρχεία, τα λανθάνοντα έργα, ο περιοδικός και ημερήσιος Τύπος, τα απομνημονεύματα, πίνακες, γλυπτά, επιγραφές, αλλά και μαγνητοσκοπήσεις πλέον, στη σύγχρονη εποχή. Τα εστιασμένα σε κάποιο θεατρικό φαινόμενο μελετήματα μπορούν να ιδωθούν ως επιμέρους “αφηγήσεις”- συμβολές στη σύνθεση της συνολικής εικόνας του σφαιρικού “αφηγήματος”. Στον παρόντα τόμο έχουν συγκεντρωθεί έντεκα μελετήματα από τις έρευνες της συγγραφέως των τριών τελευταίων ετών.