Για τον Σαίξπηρ και το δράμα

Αν ο Σαίξπηρ είναι όλα αυτά που ο Τολστόι απέδειξε ότι είναι, πώς γίνεται να τον θαυμάζουν όλοι; Προφανώς η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι ένα είδος μαζικής ύπνωσης ή “επιδημικής υποβολής”. Τζώρτζ ΌργουελΗ εξίσωση μοιάζει απλή: πάντα όταν μια λογοτεχνική αυθεντία λοιδορείται από μια άλλη έχουμε ένα λογοτεχνικό γεγονός. Το κείμενο του Τολστόι “Για τον Σαίξπηρ και το δράμα” δεν ήταν ούτε το πρώτο ούτε το τελευταίο που αμφισβητούσε τον Άγγλο βάρδο, θεωρείται όμως από τα σπουδαιότερα. Πριν από τον Τολστόι, τον Σαίξπηρ είχαν επικρίνει αυστηρότατα και άλλοι. Ανάμεσά τους ο Αλεξάντερ Πόουπ το 1725: “[…] πρέπει να αποδεχτεί κανείς πως, παρά τα μεγάλα επιτεύγματά του, έχει σχεδόν εξίσου μεγάλα ελαττώματα και πως, όπως σίγουρα έγραψε καλύτερα, ίσως έγραψε και χειρότερα από οποιονδήποτε άλλο”. Μερικά χρόνια αργότερα, το 1768, ο Βολταίρος περιέγραψε τον Σαίξπηρ ως “καλή αλλά απαίδευτη φύση: δεν έχει ούτε κανονικότητα ούτε τέχνη” και την τραγωδία του ως “χάος που φωτίζεται από εκατό αχτίδες φωτός”.