Δύση και Ανατολή σε σχίσμα

“Οι σελίδες του βιβλίου αυτού σκοπό έχουν να προσφέρουν μία συνοπτική παρουσίαση των γεγονότων τα οποία κρίνω ουσιώδη για την κατανόηση της ιστορίας της διαίρεσης των μεγάλων Εκκλησιών της Ανατολής και της Δύσης. Αφήνουμε συνήθως την εξιστόρηση της αντιδικίας στους θεολόγους – όχι αναίτια: διότι το πεδίο μάχης στο οποίο ρίχνονται αμφότεροι οι εκκλησιαστικοί ηγέτες οριοθετεί ο “χώρος” του δόγματος και των θρησκευτικών συνηθειών. Αλλά οι πόλεμοι δεν ξεκινούν στο πεδίο της μάχης· και, ακριβώς όπως θα ήταν ασύνετο να αναθέσει κανείς μόνο στους στρατιώτες να γράψουν την ιστορία του πολέμου και των αιτίων του, έτσι είναι χρήσιμο να εξεταστεί το σχίσμα από μία οπτική γωνία που δεν είναι αμιγώς θεολογική. Επιδίωξή μου είναι να καταδείξω πως το Σχίσμα δεν οφειλόταν κατά κύριο λόγο στις διαφορετικές απόψεις περί της Εκπόρευσης του Αγίου Πνεύματος ή του Ευχαριστιακού Άρτου, αλλά είχε τις αιτίες του στον συνδυασμό πολιτικών γεγονότων, με τις προκαταλήψεις και την εχθρότητα που αυτά γέννησαν, και της αυξανόμενης απόκλισης σε θεμελιώδη ιδεολογικά ζητήματα, που έγιναν γνωστά στο ευρύ κοινό μέσα απ’ τα πολιτικά αυτά γεγονότα.”