Σώμα και νόημα

Ακόμη κι όταν το νόημα είναι χαραγμένο στην πέτρα […], όπως οι πτυχές ενός κίονα ή η μορφή ενός γλυπτού, δεν είναι οριστικό και άκαμπτο μπορεί να συνιστά κάλεσμα, υπόνοια, παραίνεση, επίκληση’ μπορεί να προσανατολίζει, πρωτογενώς, προς κάποιο ιδεώδες ζωής, τον νοητικό-ψυχικό μου κόσμο και, πριν απ’ αυτό, τις εκφραστικές συσπάσεις του ίδιου μου του σώματος, τη δυναμική υπαρκτική μου προδιάθεση. Μια καμπύλη ή μια αιχμή, που συμβάλλουν στην ένυλη μορφικότητα ενός πολιτισμικού αντικειμένου, δεν εκφέρουν απλώς μια διατυπωμένη ιδεολογία ή θεολογία, τις οποίες όντως ενδέχεται να αποδίδουν προγραμματικά· συνιστούν τις αρθρωμένες συσπάσεις -τις αρθρωμένες εκδηλώσεις ζωτικότητας, εν τέλει, τις ζωντανές μορφές- ενός τρόπου κοινωνικής οργάνωσης, οι οποίες υφίστανται ως χαρακτηρολογικά μορφώματα και, συνεπώς, ως διαλεκτικές παρουσίες, ως οιονεί κανονιστικές παρωθήσεις, όπως, για παράδειγμα, η ανεξίτηλη αύρα -ο διάχυτος μορφικός προσανατολισμός και προβλητικός δυναμισμός- του σώματος του γεωργού, του χορευτή ή του γραφειοκράτη.[…] Οι πτυχώσεις ενός κίονα, οι γραμμές και οι φόρμες ενός αρχιτεκτονήματος, οι καμπύλες, οι ασυνέχειες και οι υπομνήσεις ενός γλυπτού είναι οι υπομνήσεις ενός ζωντανού αντικειμένου, ενός αντικειμένου που παρουσιαστικά (σχεδόν τελεστικά) εκδιπλώνει τον εαυτό του· μιας δεκτικής και αλληλεπιδραστικής πραγματικότητας που διαθέτει αισθητική και κανονιστική ζωτικότητα, αποτελώντας οργανικό παραπλήρωμα συγκεκριμένων μορφών ζωής. […] Η ομορφιά -η ζωτική δυναμική- ενός τέτοιου αντικειμένου είναι ουσιαστικά η σιωπηλή υπόδειξη, η εν δυνάμει πραγμάτωση, μιας αντικειμενικής δυνατότητας, που ήδη διαφαίνεται στις δυναμικές ανεπάρκειες του παρόντος· είναι η “προτεινόμενη” διευθέτηση υπαρκτικών εντάσεων. Εάν αντιληφθούμε τις υλικές πραγματώσεις του νοήματος -γενικότερα, τη συνεκτική ατμόσφαιρα- ενός συγκεκριμένου κοινωνικού χωροχρόνου μόνο ως περιορισμό (δηλαδή, ως αντικειμενοποιήσεις με την παραδοσιακή έννοια), μας διαφεύγει πως, την ίδια στιγμή, ως μέτρο της ζωτικότητας τους, συνιστούν υπομνήσεις, παροτρύνσεις, απόπειρες. (σελ. 67-69)