Στους αντίποδες του ορθολογισμού

Ο Λεβ Σεστώφ, όπως και ο Νίτσε και για τους ίδιους μ’ εκείνον λόγους (δυσπιστία στη συστηματική σκέψη, επιδίωξη της αμεσότητας), προχωρεί σε μια ασυνεχή και μερικές φορές αφοριστική παράθεση των απόψεών του. Η αληθινή γνώση, ισχυρίζεται ο Σεστώφ, βρίσκεται στους αντίποδες του ορθολογισμού, δεν αποκαλύπτεται παρά όσο το δυνατόν μακρύτερα από τα μέρη που έχουν οργανωθεί από τον πολιτισμό και το πνεύμα, εμφανίζεται στη διαίσθηση και διατηρείται στον πόνο. Τη θέση του αυτήν ο Σεστώφ την αναπτύσσει με παραδείγματα που δανείζεται από τη ρωσική λογοτεχνία, κυρίως από τον Ντοστογιέφσκι, αλλά επίσης από το Σαίξπηρ, τον Πασκάλ, τον Νίτσε. Όπως και στο έργο του “Η εξουσία των κλειδιών”, αυτό που τον οδηγεί είναι μια διαρκής αμφισβήτηση των υποτιθέμενων κατακτήσεων της πάντοτε ορθολογιστικής και άθεης φιλοσοφίας της Δύσης. Δεν υπάρχουν αιώνιες αλήθειες που πάνω τους μπορεί να χτίσει κανείς. Δεν υπάρχει παρά ένας Θεός ακατανόητος, που ο άνθρωπος τον ανταμώνει μέσα στην απελπισία και το φόβο. Ο Σεστώφ μένει προσηλωμένος στα άλυτα προβλήματα, εκείνα ακριβώς τα οποία η κοινωνία μας έμαθε να αποφεύγει. Και επανέρχεται ακούραστα σ’ αυτά, κάνοντας επιθέσεις από δεξιά και αριστερά σε όλα τα δόγματα. Δεν επιζητεί ωστόσο να πείσει: “Το να πείθεις τους ανθρώπους” γράφει “είναι βαρετό, δύσκολο και, σε τελική ανάλυση, ανώφελο”.